Tomasz Moskal

Ks. dr hab. Tomasz Moskal (prof. KUL)

Wydział Teologii - Instytut Nauk Teologicznych
Katedra Historii Kościoła
Stanowisko: Profesor KUL

INSTYTUT NAUK TEOLOGICZNYCH

STUDIUM LICENCJACKIE

 

ZAGADNIENIA DO SAMODZIELNEGO PRZYGOTOWANIA

EGZAMIN Z HISTORII KOŚCIOŁA W CZASACH NAJNOWSZYCH

 

 CZĘŚĆ I

 

  1. Papiestwo doby oświecenia – ogólna charakterystyka, rola i miejsce państw katolickich i protestanckich.
  2. Geneza Wielkiej Rewolucji Francuskiej.
  3. Kościół doby rewolucji francuskiej – stosunek rządów rewolucyjnych do Kościoła katolickiego.
  4. Napoleon Bonaparte a papieże: Pius VI i Pius VII.
  5. Konkordat francuski z 1801 r. i artykuły organiczne – rola E. Consalviego.
  6. Wielka sekularyzacja w Niemczech 1803 r. – geneza, przebieg, skutki.
  7. Reorganizacja Kościoła w Niemczech –konkordaty.
  8. Papieże XIX w. od Piusa VIII do Leona XIII.
  9. Wzmocnienie katolicyzmu w Niemczech w XIX w. (ośrodki, metody, przedstawiciele).
  10. Spór o małżeństwa mieszane w Prusach jako próba wyswobodzenia Kościoła spod kurateli państwa.
  11. Restauracja katolicyzmu we Francji po 1815 r. (metody, przedstawiciele).
  12. Odnowa i status katolicyzmu w Anglii przełomu XVIII i XIX w.
  13. Kościół katolicki w Ameryce Północnej w XVIII i XIX w.
  14. Kościół katolicki w Ameryce Środkowej i Południowej – ruchy narodowowyzwoleńcze.
  15. Misje katolickie XIX w. – renesans i przeszkody.
  16. Wewnętrzne życie Kościoła w XIX w. (sytuacja prawna, dyscyplina, życie religijne i nowe zakony).
  17. Nauka teologiczna XIX w.
  18. Błędy teologiczne XIX w. (hermezjanizm, güntherianizm, tradycjonalizm, Deutschkatholizismus).
  19. Kościół protestancki po 1815 r.
  20. Kościół anglikański i tzw. ruch oxfordzki.
  21. Sekty religijne w Kościele amerykańskim – typologia i tło powstawania.

 

CZĘŚĆ II

 

  1. Pierwszy Sobór Watykański i jego skutki.
  2. Koniec Państwa Kościelnego.
  3. Katolicka nauka społeczna – geneza, rozwój, znaczenie społeczne.
  4. Kulturkampfy – głównie pruski i francuski, stosunek do Kościoła.
  5. Nowa koncepcja misji (od Benedykta XV do Jana Pawła II) – Kościoły rodzime, inkulturacja.
  6. Kościół wobec naporu laicyzmu i totalitaryzmów (socjalizm, komunizm, masoneria, faszyzm, narodowy socjalizm).
  7. Kościół pontyfikatu Piusa X.
  8. Sytuacja Kościoła w czasie I wojny światowej.
  9. Akcja Katolicka, formy zaangażowania świeckich w Kościele.
  10. Nowe formy apostolstwa (prasa, książka, film); nauka i kultura w okresie międzywojennym.
  11. Sytuacja Kościoła w czasie II wojny światowej.
  12. Pius XII – pontyfikat między mitem a prawdą; starcie z nową teologią.
  13. Drugi Sobór Watykański – odnowa Kościoła; ruch ekumeniczny.
  14. Charakter i pola działania zakonów powstałych w XIX i XX wieku.
  15. Kościół w krajach pozaeuropejskich (Azja, obie Ameryki) oraz w tzw. Trzecim Świecie.
  16. Współczesne formy laicyzacji i dechrystianizacji.
  17. Współczesne ruchy charyzmatyczne (cienie i blaski) i ich rola w kształtowaniu świadomości religijnej.

 

NAUKI POMOCNICZE HISTORII

HERALDYKA

  1. Adamczewski, M. Heraldyka miast wielkopolskich do końca XVIII wieku. Warszawa 2000.
  2. Antoniewicz, M. Herby miast województwa częstochowskiego. Częstochowa 1984.
  3. Barbasiewicz, W. (wyd.). Godło i barwa Polski samorządowej: herby i flagi miast i gmin polskich. Warszawa 1998.
  4. Bebłowski, A., Radziwiłłowicz, D. Herby i heraldyka: krótki informator. Warszawa 2000.
  5. Białecki, T. Herby miast Pomorza Zachodniego. Szczecin 1991.
  6. Boniecki, A. Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. T. 1-17. Warszawa: s.n., 1899-1913.
  7. Celej, A. Bibliografia genealogii i heraldyki polskiej za lata 1980-2001. Warszawa 2006.
  8. Cetwiński, M., Derwich, M. Herby, legendy, dawne mity. Wrocław 1987.
  9. Chomicki, A. Herby miast i ziem polskich. Warszawa 1939.
  10. Chrząński, S.K.T.A., Ostrowski, J. (wyd.) Tablice odmian herbowych Chrząńskiego. Warszawa: J. Ostrowski, 1909. (Reprint Warszawa: "Jasieńczyk", 2000)
  11. Czarnecki, B., Kulikowski, A. Heraldyka. Warszawa 1983.
  12. Czerner, M. Herby miast województwa koszalińskiego. Koszalin 1989.
  13. Dachnowski, J. K. Herbarz szlachty Prus Królewskich z XVII wieku. Kórnik: Polska Akademia Nauk - Biblioteka Kórnicka, 1995.
  14. Drelicharz, W., Piechta, Z. (wyd.). Współczesna heraldyka samorządowa i jej problemy. Kraków 2000.
  15. Drelicharz, W., Piechta, Z., Widłak, B. Dawne i nowe herby Małopolski. Kraków 2004.
  16. Dudziński, P. Alfabet heraldyczny. Warszawa 1997.
  17. Dudziński, P. Współczesna heraldyka i zwyczaje heraldyczne w kościołach chrześcijańskich. Warszawa 2007.
  18. Dymmel, P. (red.) Ludzie i herby w dawnej Polsce. Lublin: PTH, 1995.
  19. Dymmel, P. (wyd.). Polskie tradycje samorządowe a heraldyka: materiały sesji naukowej zorganizowanej w dniach 4 i 5 czerwca 1991 r. w Lublinie. Lublin 1992.
  20. Dziadulewicz, S. Herbarz rodzin tatarskich w Polsce. Wilno: nakł. autora, 1929.
  21. Gajl, T. Herbarz polski. Od średniowiecza do XX wieku. Gdańsk: Wyd. L&L, 2007
  22. Gajl, T. Herby szlacheckie Polski porozbiorowej. Gdańsk: Wyd. L&L, 2005.
  23. Gajl, T. Herby szlacheckie Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Gdańsk: Wyd. L&L, 2003.
  24. Gajl, T. Polskie rody szlacheckie i ich herby. Białystok: Dom Wydawniczy Benkowski, 2003.
  25. Giergiel, T. Symbolika jelenia w polskiej heraldyce rycerskiej. Sandomierz: WSHP, 1998.
  26. Giglewicz, E. Herby biskupów warmińskich. Lublin 2001.
  27. Gizowski, M. R. Herby patrycjatu gdańskiego. Gdańsk 1999.
  28. Głowacki, K. Heraldyka historycznych miast regionu sandomiersko-kieleckiego XIII-XX w. Kielce 2001.
  29. Górzyński, S., Kochanowski, J. (red.) Mały herbarz historyka. T. 1-2. Warszawa 1982-1984.
  30. Górzyński, S., Kochanowski, J., Jonca, A. Herby szlachty polskiej. Warszawa: Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Wyd. Alfa, 1992.
  31. Gumowski, M. Herbarz patrycjatu toruńskiego. Toruń 1970.
  32. Gumowski, M. Herbarz Polski. Warszawa 1930.
  33. Gumowski, M. Herby i pieczęcie miejscowości województwa Śląskiego. Katowice, Warszawa 1939.
  34. Gumowski, M. Herby miast polskich. Warszawa 1960.
  35. Gumowski, M. Pieczęcie i herby miast pomorskich. Toruń 1939.
  36. Gumowski, M. Pieczęcie i herby miast wielkopolskich. Poznań 1932.
  37. Gumowski, M. Pieczęcie i herby miejscowości województwa lubelskiego. Lublin 1959.
  38. Gut, A. Herby powiatów i gmin w prowincji Pomorze w okresie międzywojennym. Szczecin 2005.
  39. Haisig, M. Herby dynastyczne Piastów i początki godła państwowego Polski. W: Heck, R. (red.). Piastowie w dziejach Polski: zbiór artykułów z okazji trzechsetletniej rocznicy wygaśnięcia dynastii Piastów. Wrocław: Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1975.
  40. Heymowski, A. Herbarz Inflant polskich z roku 1778. Buenos Aires: s.n., 1965.
  41. Heymowski, A. Herby polskie w brukselskim Armorial Gymnich recte Lyncenich. Studia Źródłoznawcze 29 (1985), 95-124.
  42. Heymowski, A. Herby polskie w paryskim Armorial Bellenville. Studia Źródłoznawcze 32/33 (1990), 113-127.
  43. Heymowski, A. Herby polskie w sztokholmskim Codex Bergshammar. Studia Źródłoznawcze 12 (1967), 73-111.
  44. Janiszewska-Rybka, A. Merk jako graficzny pierwowzór znaku własności. W: Wybrane zagadnienia z zakresu badań dokumentów. Warszawa 2007.
  45. Kaganiec, M. Heraldyka Piastów Śląskich: 1146-1707. Katowice: Muzeum Śląskie, 1992.
  46. Kaganiec, M. Herby miast województwa śląskiego. Katowice 2007.
  47. Kapica Milewski, I. Herbarz Ignacego Kapicy Milewskiego. Kraków: s.n. (Kirchmayer), 1870.
  48. Kochanowski, J. (red.) Herby książęce i kniaziowskie. Warszawa: UW, 1983.
  49. Kolak, W., Marecki, J. Leksykon godeł zakonnych. Łódź 1994.
  50. Komorowski, R. T. Ilustrowany przewodnik heraldyczny. Warszawa 2007.
  51. Konarski, S. Armorial de la noblesse polonaise titrée. Paryż: nakł. autora, 1958.
  52. Kuczyński, S. K. (wyd.). Herby miast polskich w okresie zaborów (1772-1918): materiały sesji naukowej, Włocławek 5-6 grudnia 1996 r. Włocławek 1999.
  53. Kuczyński, S. K. Człowiek wobec świata herbów. Warszawa 1997.
  54. Kuczyński, S. K. Gra w herby, czyli przyczynek do popularyzacji heraldyki w XVIII w. Lublin: Wyd. UMCS, 2001.
  55. Kuczyński, S. K. Osiągnięcia i postulaty w zakresie heraldyki polskiej. Kraków 1995.
  56. Kuczyński, S. K. Symbole i herby jako zabytki. Warszawa 1995.
  57. Kulikowski, A. Heraldyka szlachecka. Warszawa: "Chateau", 1990.
  58. Kulikowski, A. Wielki herbarz rodów polskich. Warszawa: Świat Książki, 2005.
  59. Łempicki, J. Herbarz Mazowiecki. Poznań: "Heroldium" - Towarzystwo Genealogiczno-Heraldyczne, 1997.
  60. Łojko, J. Średniowieczne herby polskie. Poznań: KAW, 1985.
  61. Michta, J. Heraldyka samorządowa województwa świętokrzyskiego i jej symbolika. Kielce 2000.
  62. Mikucki, S. Heraldyka Piastów Śląskich do schyłku XIV wieku. W: Kutrzeba, S. (wyd.). Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, T. 3. Kraków: PAU, 1936.
  63. Mikucki, S. Rycerstwo słowiańskie w Wapenboek Gelrego. Cz. 2. W: Budkowa, Z. (wyd.). Prace z dziejów Polski feudalnej: ofiarowane Romanowi Grodeckiemu w 70. rocznicę urodzin. Warszawa: PWN, 1960.
  64. Mikucki, S. Rycerstwo słowiańskie w Wapenboek Gelrego. Studia Źródłoznawcze 3 (1958), 103-123.
  65. Możejko, B. Herby miast, gmin i powiatów województwa pomorskiego. T. 1. Gdańsk 2000.
  66. Możejko, B. Herby miast, gmin i powiatów województwa pomorskiego. T. 2. Malbork 2004.
  67. Nałęcz-Małachowski, P. Zbiór nazwisk szlachty z opisem herbów własnych familiom zostaiącym w Królestwie Polskim, i Wielkim Xięstwie Litewskim. Lublin: w Drukarni J.C.K. Mci u XX. Trynitarzów, 1805.
  68. Namysłowski, B. Herby mieszczaństwa poznańskiego. Poznań 1930.
  69. Niesiecki, K., Bobrowicz, J. N. (wyd.) Herbarz polski Kaspra Niesieckiego powiększony dodatkami z późniejszych autorów, rękopismów, dowodów urzędowych i wydany przez Jana Nepomucena Boborowicza. Lipsk: Breitkopf und Haertel, 1839-42.
  70. Niesobski, M. Popularny herbarz rodzin i rodów polskich. Tychy: Kademm, 1994.
  71. Olejniczak, J. (opr.) Herb miasta Poznania. Publikacja z okazji wystawy zorganizowanej w Starym Ratuszu. Poznań 1967.
  72. Ostrowski, J. Księga herbowa rodów polskich. Z. 1-19. Warszawa: Bolcewicz, Gebethner i Wolff, 1897-1906.
  73. Panfil, T. Lingua symbolica: o pochodzeniu i znaczeniach najstarszych symboli heraldycznych w Polsce. Lublin 2002.
  74. Paprocki, B. Herby rycerstwa polskiego. Kraków: Wyd. Biblioteki Polskiej, 1858.
  75. Piech, Z. Monety, pieczęcie i herby w systemie symboliki władzy Jagiellonów. Warszawa 2003.
  76. Piechowski, J. Herby, magia, mity. Warszawa 1995.
  77. Piechowski, J. Ukryte światła herbów. Warszawa 1991.
  78. Piekosiński, F. Herbarz szlachty witebskiej. Kraków: Skł. gł. Księgarnia Sp. Wyd. Polskiej, 1898.
  79. Piekosiński, F. Najstarsza rola marszałkowska polska. Herold Polski (1897), XXXV-XLVII.
  80. Plewako, A., Wanag, J. Herbarz miast polskich. Warszawa 1994.
  81. Plewako, A., Wanag, J. Herby naszych miast: województwo katowickie. Katowice 1982.
  82. Pragert, P. Herbarz szlachty kaszubskiej. Tom I. Gdańsk: Wyd. BiT, 2005.
  83. Pragert, P. Herbarz szlachty kaszubskiej. Tom II. Gdańsk: Wyd. BiT, 2007.
  84. Ropelewski, A. Merki rybaków morskich wybrzeża Gdańskiego. Warszawa 1960.
  85. Seroka, H. Herby miast małopolskich do końca XVIII wieku. Warszawa 2002.
  86. Skupieński, K., Weiss, A. (wyd.). Polska heraldyka kościelna: stan i perspektywy badań. Warszawa 2004.
  87. Starzyński, M. Herby średniowiecznych opatów mogilskich. Kraków 2005.
  88. Sternschuss, A. Godła domów krakowskich. Rocznik Krakowski II, 1899.
  89. Strzyżewski, W. Geneza i symbolika herbów miejskich Środkowego Nadodrza. Zielona Góra 1993.
  90. Strzyżewski, W. Herby miejscowości województwa zielonogórskiego. Zielona Góra 1989.
  91. Strzyżewski, W. Treści symboliczne herbów miejskich na Śląsku, Ziemi Lubuskiej i Pomorzu Zachodnim do końca XVIII wieku. Zielona Góra 1999.
  92. Szymański, J. Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego. Warszawa: PWN, 1993.
  93. Tomczyk, D. Herby miast Śląska Opolskiego. Opole 1996.
  94. Tomczyk, D., Ziarko, S. Herby oraz inne symbole samorządowe miast i gmin województwa opolskiego. Opole 2000.
  95. Wittyg, W. Znaki pieczętne (gmerki) mieszczan w Polsce w XVI i zaraniu XVII wieku. Kraków 1906.
  96. Wittyg, W., Dziadulewicz, S. Nieznana szlachta polska i jej herby. Warszawa: Jasieńczyk, 1994.
  97. Zdrenka, J. Herby mieszczaństwa gdańskiego. W: Salmonowicz, S. (red.) Mieszczaństwo gdańskie: sesja naukowa 21-23.11.1996. Gdańsk 1997.
  98. Znamierowski, A. Insygnia, symbole i herby polskie. Warszawa 2003.
  99. Znamierowski, A. Wielka księga heraldyki. Warszawa 2008.

 

HISTORIA KOŚCIOŁA W STAROŻYTNOŚCI

WSD SANDOMIERZ

 

Wykład:

 

  1. Przedstawienie karty przedmiotu, bibliografii oraz wymagań.
  2. Metodologia historii Kościoła.
  3. Kościół pierwotny w Jerozolimie i ewangelizacja Palestyny.
  4. Działalność misyjna św. Pawła i Apostołów.
  5. Przyczyny rozszerzania się chrześcijaństwa i terytorialny rozwój Kościoła w Europie, Azji i Afryce do IV w.
  6. Spory natury teologicznej i dyscyplinarnej pierwszych wieków (pierwsze herezje trynitarne; monarchianizm; gnostycyzm; chiliazm; manicheizm, montanizm; dyskusje wokół daty świętowania Wielkanocy; spory o ważność chrztu udzielonego przez heretyków; schizma Nowacjana).
  7. Oskarżenia kierowane pod adresem chrześcijan i prześladowania chrześcijan do 313 r.
  8. Literacka walka z Kościołem do III w. i działalność apologetów chrześcijańskich.
  9. Przełom konstantyński: „Edykt mediolański” i jego skutki.
  10. Arianizm i sobór w Nicei (325); obrona Symbolu nicejskiego.
  11. Donatyzm w Afryce północnej i jego dzieje.
  12. Początki życia monastycznego w Kościele Wschodnim i Zachodnim.
  13. Polityka religijna cesarzy rzymskich wobec Kościoła po śmierci Konstantyna Wielkiego.
  14. Działalność ewangelizacyjna Kościoła w IV i V w.
  15. Wędrówki ludów i ich skutki dla Cesarstwa oraz Kościoła.
  16. Działalność charytatywna w Kościele w IV i V w.
  17. Pryscylianizm i pelagianizm.
  18. Duchoburstwo i sobór w Konstantynopolu (381).
  19. Nestorianizm i sobór w Efezie (431).
  20. Monoteletyzm i sobór w Chalcedonie (451).
  21. Chrystianizacja Frankonii, Anglii, Irlandii oraz krajów niemieckich.
  22. Zwycięstwo katolicyzmu w Hiszpanii w VI w.
  23. Powstanie islamu i jego ekspansja terytorialna.
  24. Powstanie Państwa Kościelnego.
  25. Obrazoburstwo i Sobór Nicejski II (787).
  26. Życie liturgiczne i praktyki religijne w Kościele starożytnym (chrzest, Eucharystia, pokuta).
  27. Kult Matki Bożej i świętych w chrześcijaństwie greckim i łacińskim.

 

Podręczniki i opracowania:

 

  1. Banaszak M, Historia Kościoła katolickiego, t. 1, Warszawa 1986, t. 2, Warszawa 1987.
  2. Bernet A., Chrześcijanie w Cesarstwie Rzymskim. Od prześladowań po nawrócenie, I-IV wiek, Andegavenum 2022.
  3. Bihlmeyer K., Tüchle H., Historia Kościoła, t. 1, Warszawa 1971.
  4. Carroll W. H., Historia chrześcijaństwa, t. 1, Narodziny chrześcijaństwa, Wrocław 2009, t. 2, Budowanie chrześcijaństwa, Wrocław 2010, t. 3, Złota epoka chrześcijaństwa, Warszawa 2010.
  5. Chadwick H., Kościół w epoce wczesnego chrześcijaństwa, Warszawa 2004.
  6. Dobraczyński J., Głosy czasu, Warszawa 1966.
  7. Grzywaczewski J., Porozmawiajmy o początkach chrześcijaństwa, Warszawa 1999.
  8. Historia chrześcijaństwa, red. A. Corbin, Kraków 2009.
  9. Historia chrześcijaństwa, red. A. Hastings, Warszawa 2002.
  10. Historia chrześcijaństwa, red. T. Dowley, Warszawa 2002.
  11. Historia Kościoła, red. L. J. Rogier, R. Aubert, M. D. Knowles, t. 1, Warszawa 1986, t. 2, Warszawa 1988.
  12. Kumor B., Historia Kościoła, t. 1-4, Lublin 2001.
  13. Olszewski D., Dzieje chrześcijaństwa w zarysie, Kraków 1996.
  14. Pierrard P., Historia Kościoła katolickiego, Warszawa 1981.
  15. Pierwsi świadkowie. Pisma Ojców Apostolskich, opr. M. Starowieyski, Kraków 1998.
  16. Rops D., Dzieje Chrystusa, Warszawa 2015.
  17. Rops D., Kościół pierwszych wieków, Warszawa 2013.
  18. Rops D., Kościół wczesnego średniowiecza, Warszawa 2014.
  19. Roszkowski W., Historia chrześcijaństwa. Świętości, upadki i nawrócenia, t. 1, Od narodzin Jezusa do upadku Konstantynopola, Kraków 2021.
  20. Ruggiero F., Szaleństwo chrześcijan, Kraków 2007.
  21. Simon M., Cywilizacja wczesnego chrześcijaństwa I-IV, Warszawa 1979.
  22. Śrutwa J., Dzieje Kościoła w starożytności, t. 1, Epoka wielkich prześladowań, Lublin 2018; t. 2, Kościół w cesarstwie chrześcijańskim, Lublin 2017.
  23. Śrutwa J., Kościół w epoce Wędrówek Ludów, t. 1, Kościół w szczytowej fazie Wędrówek Ludów, Lublin 2021; t. 2, Kościól u progu średniowiecza, Lublin 2022.
  24. Tanner N., Krótka historia Kościoła katolickiego. Nowe spojrzenie, Kraków 2011.
  25. Wilken R. L., Pierwsze tysiąc lat. Historia chrześcijaństwa, Kraków 2015.
  26. Wojciechowski M., Początki Kościoła, Kraków 2022.
  27. Zieliński Z., Historia Kościoła. Odbicie rzeczywistości Bożej w świecie, Poznań 2011.
  28. Żurek A., Pierwsze wieki Kościoła, Tarnów 2007.
  29. Żywczyński M., Kościół i społeczeństwo pierwszych wieków, Warszawa 1985.

 

Dzieje Kościoła w kontekście dziejów powszechnych:

 

  1. Collins R., Europa wczesnochrześcijańska 300-1000, Warszawa 1991.
  2. Collins R., Hiszpania w czasach Wizygotów 409-711, Warszawa 2012.
  3. Dawson Ch., Formowanie się chrześcijaństwa, Warszawa 1987.
  4. Dumézil B., Chrześcijańskie korzenie Europy. Konwersja i wolność w królestwach barbarzyńskich od V do VIII wieku, Kęty 2008.
  5. Dvornik F., Bizancjum a prymat Rzymu, Warszawa 1985.
  6. Heather P., Imperia i barbarzyńcy. Migracje i narodziny Europy, Poznań 2014.
  7. Heather P., Odrodzenie Rzymu. Cesarze i papieże: bój o władzę nad chrześcijaństwem, Poznań 2024.
  8. Heather P., Upadek Cesarstwa Rzymskiego, Poznań 2024.
  9. McKitterick R., Królestwa Merowingów. Władza – konflikty – kultura 751-987, Warszawa 2013.
  10. Rahner H., Kościół i państwo we wczesnym chrześcijaństwie, Warszawa 1986.
  11. Strzelczyk J., Longobardowie. Ostatni z wielkiej wędrówki ludów V-VIII w., Warszawa 2014.
  12. Świat Bizancjum, t. 1, Cesarstwo wschodniorzymskie 330-641, red. C. Morrisson, Kraków 2007; t. 2, Cesarstwo Bizantyńskie 641-1204, red. J. C. Cheynet, Kraków 2011.
  13. Wood I., Królestwa Merowingów. Władza – społeczeństwo – kultura 450 – 751, Warszawa 2012.

 

Dzieje papiestwa:

 

  1. Dopierała K., Księga papieży, Poznań 1996.
  2. Kelly J. N. D., Encyklopedia papieży, Warszawa 1997.
  3. Norwich J. J., Niezwykłe historie papieży. Dzieje papieży – od św. Piotra do Benedykta XVI, Warszawa 2024.
  4. O’Malley J., Historia papieży, Kraków 2010.
  5. Piazzoni A. M., Historia wyboru papieży, Kraków 2004.
  6. Stadler H., Leksykon papieży i soborów. Dzieje Kościoła w dziejach świata. Osoby. Zdarzenia. Pojęcia, Warszawa 1992.

 

Sobory powszechne:

              

  1. Bécheau F., Historia soborów, Kraków 1998.
  2. Schatz K., Sobory powszechne. Punkty zwrotne w historii Kościoła, Kraków 2001.
  3. Starowieyski M., Sobory Kościoła niepodzielonego. Część I – Dzieje, Tarnów 1994.

 

Herezje i heretycy:

 

  1. Pietras H., Herezje, Kraków 2019.
  2. Pietras H., Ortodoksja i herezje. Historia szukania prawdy w pierwszych wiekach Kościoła, Warszawa 2022.

 

Odkłamywanie historii Kościoła:

 

  1. Hesemann M., Ciemne postaci w historii Kościoła. Mity, kłamstwa, legendy, Kraków 2013.
  2. Kracik J., Święty Kościół grzesznych ludzi, Kraków 1998.
  3. Messori V., Czarne karty Kościoła, Katowice 1998.
  4. Stark R., Nie mów fałszywego świadectwa. Odkłamywanie wieków antykatolickiej narracji, Warszawa 2018.
  5. Sto punktów zapalnych w historii Kościoła, Warszawa 1995.

 

Encyklopedie i słowniki:

 

  1. Denzler G., Andresen C., Leksykon historii Kościoła, Warszawa 2005.
  2. Encyklopedia Katolicka, t. 1-20. Lublin 1973-2014.
  3. Starowieyski M., Szymusiak J. M., Nowy słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa, Poznań 2018.

 

Chronologia i ciekawostki:

 

  1. Benazzi N., 1001 faktów z historii Kościoła, Kraków 2010.
  2. Kotzula S., Historia Kościoła w datach i faktach, Kielce 2017.

 

 

TEOLOGIA B

 

HISTORIA KOŚCIOŁA

 

HISTORIA KOŚCIOŁA POWSZECHNEGO - OKRES NOWOŻYTNY.

 

Wykład:

 

  1. Omówienie karty przedmiotu, bibliografia, wymagania.
  2. Reformacja, geneza, pojęcie, rodzaje i zasięg geograficzny.
  3. Renesans i humanizm (pojęcia), geneza, różnice między renesansem włoskim i niemieckim. Ogólna charakterystyka. Renesans i humanizm na gruncie kościelnym.
  4. Reforma przedtrydencka we Włoszech i Hiszpanii.
  5. Św. Ignacy Loyola, jezuici i ich formy aktywności do 1773 r.
  6. Geneza, zwołanie i przebieg Soboru Trydenckiego.
  7. Odrodzenie teologii scholastycznej, spory o laskę, literatura kontrreformacyjna.
  8. Pobożność i nauczanie kościelne po Trydencie. Mistyka, nauczanie prawd wiary, praktyki sakramentalne, pobożność ludowa.
  9. Zakony potrydenckie, ich ogólna charakterystyka i charyzmat.
  10. Misje katolickie: tereny hiszpańskie i portugalskie, metody misyjne, rola państwa.
  11. Redukcje paragwajskie: dobre i złe strony, ich losy w Paranie.
  12. Wojna trzydziestoletnia, geneza, przebieg i wyniki. Pokój Westfalski, postanowienia i znaczenie.
  13. Kościół wobec nauki w XVII-XVIII w.
  14. Jansenizm i kwietyzm.
  15. Gallikanizm, regalizm hiszpański, episkopalizm niemiecki, terezjanizm i józefinizm.

 

Ćwiczenia:

 

  1. Omówienie karty przedmiotu, bibliografia, wymagania.
  2. 95 tez Marcina Lutra – analiza.
  3. Renesans w sztuce kościelnej.
  4. Reforma kamedułów – bł. Paweł Gustiniani.
  5. Ćwiczenia duchowne św. Ignacego Loyoli.
  6. Uchwały Soboru Trydenckiego (1545-1563).
  7. Kontrreformacja – katolicka reakcja na reformę protestancką.
  8. Św. Karol Boromeusz i jago działalność.
  9. Reforma Karmelu – św. Teresa z Avila, św. Jan od Krzyża.
  10. Życie i działalność Bartłomieja de Las Casas.
  11. Kongregacji Rozkrzewienia Wiary.
  12. Militarny kontekst sporów religijnych (wojna chłopska, wojna szmalkaldzka, wojny hugenockie, wojna 30-letnia).
  13. Sprawa Galileusza.
  14. Życie religijne w XVII i XVIII w.
  15. Miedzy masonerią a Rewolucją Francuską.

 

Bibliografia:

  1. Kumor, Historia Kościoła, t. 5-7, Lublin 2001.
  2. Historia Kościoła, reg. L.J. Rogier i in., t. 3-4, Warszawa 1986-1985.
  3. Banaszak, Historia Kościoła katolickiego, t. 3-4, Warszawa 1989-1992.
  4. H. Carroll, Historia chrześcijaństwa, t. 4-5, Bielany Wrocławskie 2011-2014.

WYBÓR TEKSTÓW ŹRÓDŁOWYCH DO ĆWICZEŃ

  1. Wybór tekstów źródłowych do historii Kościoła, cz. 2, Nowożytność i czasy najnowsze, wybór i opracowanie L. Wilczyński, Poznań 2007.
  2. Historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, red. B. Lesiński, Poznań 1995.
  3. Wiek XVI-XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, opr. M. Sobańska-Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1997, Wiek XIX, Warszawa 1998, Wiek XX, Warszawa 1998.
  4. Olszar H., Historia Kościoła powszechnego. Od nowożytności do współczesności. Materiały do ćwiczeń, Katowice 2015

 

HISTORIA KOŚCIOŁA W POLSCE: OKRES NOWOŻYTNY.

 

Wykład

 

  1. Omówienie karty przedmiotu, wymagania, bibliografia.
  2. Reformacja protestancka w Polsce.
  3. Reforma Kościoła – wprowadzenie reformy trydenckiej.
  4. Religijność sarmacka.
  5. Unia Brzeska.
  6. Kościół polski w dobie potopu szwedzkiego.
  7. Kościół wobec wojen tureckich.
  8. Protestantyzm polski w latach 1648-1795.
  9. Religijne aspekty konfederacji barskiej.
  10. Organizacja Kościoła polskiego na przełomie XVII i XVIII w. (organizacja metropolitalna i diecezjalna, rola sufraganatów, oficjalatów, archidiakonatów, dekanatów, kapituł, stan szkolnictwa parafialnego, średniego i wyższego, seminaria duchowne).
  11. Prymasostwo polskie (historia prymasostwa, prerogatywy prymasów Polski).
  12. Tendencje autonomiczne w Kościele polskim (konkordat wschowski).
  13. Religijność polska doby baroku.
  14. Kościół w Polsce wobec masonerii.

 

Bibliografia:

  1. Banaszak M., Historia Kościoła katolickiego, t. 3-4, Warszawa 1989-1992.
  2. Chrześcijaństwo w Polsce. Zarys przemian 966-1979, red. J. Kłoczowski, Lublin 1992.
  3. Dzieje Kościoła w Polsce, red. A. Wiencek, Kraków 2008.
  4. Frasik T., Historia Kościoła katolickiego w Polsce, Kraków 2021.
  5. Historia Kościoła w Polsce, t. I, Do 1764, cz. 1-2, red. B. Kumor, Z. Obertyński, Poznań – Warszawa 1974.

WYBÓR TEKSTÓW ŹRÓDŁOWYCH DO ĆWICZEŃ

  1. Wybór tekstów źródłowych do historii Kościoła, cz. 2, Nowożytność i czasy najnowsze, wybór i opracowanie L. Wilczyński, Poznań 2007.
  2. Historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, red. B. Lesiński, Poznań 1995.
  3. Wiek XVI-XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, opr. M. Sobańska-Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1997, Wiek XIX, Warszawa 1998, Wiek XX, Warszawa 1998.
  4. Olszar H., Historia Kościoła powszechnego. Od nowożytności do współczesności. Materiały do ćwiczeń, Katowice 2015

 

HISTORIA KOŚCIOŁA W POLSCE XVIII-XXI W.

 

Wykład

  1. Zajęcia wstępne.
  2. Oświecenia w Rzeczypospolitej Polskiej.
  3. Organizacja Kościoła na ziemiach polskich w XVIII-pocz. XX.
  4. Kościół katolicki wobec zrywów narodowowyzwoleńczych XVIII-XIX w.
  5. Życie zakonne pod zaborami do 1918 roku.
  6. Udział Polaków w misjach w XIX w.
  7. Kościół katolicki w Polsce wobec odzyskania niepodległości.
  8. Życie religijne Polaków w okresie międzywojennym.
  9. Konkordaty polskie.
  10. Organizacja Kościoła w Polsce w XX-XXI w.
  11. Eksterminacja Kościoła katolickiego w czasie II wojny światowej.
  12. Relacje Państwo – Kościół po II wojnie światowej.
  13. Bł. Stefan Kardynał Wyszyński.
  14. Św. Jan Paweł II.
  15. Życie religijne na ziemiach polskich po II wojnie światowej.

Ćwiczenia

  1. Zajęcia wstępne.
  2. Komisja Edukacji Narodowej.
  3. Biskupi katoliccy na ziemiach polskich pod zaborami w XIX w. Wybrane sylwetki.
  4. Encyklika Cum Primum papieża Grzegorza XVI.
  5. Zgromadzenia honorackie.
  6. Polacy na kontynencie afrykańskim w XIX w.
  7. Udział duchownych w wojnie 1920 r.
  8. Akcja Katolicka.
  9. Nuncjatura w Polsce międzywojennej.
  10. Episkopat polski 1918-1939.
  11. Prymas Hlond i jego odezwy.
  12. Abp Stanisław Baraniak.
  13. Uwiezienie Prymasa Tysiąclecia.
  14. Encykliki Jana Pawła II.
  15. Sługa Boże ks. Franciszek Blachnicki i jego dzieło.

Bibliografia

  1. Banaszak M., Historia Kościoła Katolickiego, Warszawa 1992.
  2. Barańska A., Między Warszawą, Petersburgiem i Rzymem. Kościół a państwo w dobie królestwa Polskiego, Lublin 2008.
  3. Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski „Ludowej”, red. R. Łatka, Warszawa, t. 1, 2020, t. 2, 2022.
  4. Ceglarek M., Kapelani Wojska Polskiego z okresu wojny polsko-sowieckiej 1919-1921, Warszawa 2021.
  5. Chrześcijaństwo w Polsce. Zarys przemian 966-1979, red. J. Kłoczowski, Lublin 1992.
  6. Dominiczak H., Organy bezpieczeństwa PRL w walce z Kościołem katolickim 1944-1990. W świetle dokumentów MSW, Warszawa 2000.
  7. Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków 2003.
  8. Dylągowa H., Duchowieństwo katolickie wobec sprawy narodowej (1764-1864), Lublin 1981.
  9. Dzieje Kościoła w Polsce, red. A. Wiencek, Kraków 2008.
  10. Frasik T., Historia Kościoła katolickiego w Polsce, Kraków 2021.
  11. Historia Kościoła w Polsce, t. II, 1764-1945, cz. 1-2, red. B. Kumor, Z. Obertyński, Poznań – Warszawa 1979.
  12. Isakowicz – Zaeski T., Kościół w godzinie próby 1945-1989. Nieznane dokumenty i świadectwa, Kraków 2006.
  13. Jakubowski W., Solarczyk M., Organizacja Kościoła rzymskokatolickiego na ziemiach polskich od X do XXI wieku, Warszawa – Olsztyn 2011.
  14. Kardynał August Hlond 1881-1948. Pasterz – nauczyciel – świadek, red. M. Grygiel, Poznań 2010.
  15. Konkordaty Polskie. Historia i teraźniejszość, red. J. Krukowski, Lublin 2019.
  16. Kościół katolicki w czasach komunistycznej dyktatury. Między bohaterstwem a agenturą, t. 1-2, red. R. Terlecki, J. Szczepaniak, Kraków 2007-2008, t. 3, red. J. Szczepaniak, M. Lasota, Kraków 2010.
  17. Kościół na straży polskiej wolności, t. 3, Deszczyńska M., Naród bez państwa. Czas zaborów, Karków 2012, t. 4, Nowak A., Czas walki z Bogiem, Kraków 2011.
  18. Kracik J., Historia Kościoła katolickiego w Polsce, Kraków 2007.
  19. Kumor B., Historia Kościoła, t. 6-8, Lublin 1996.
  20. Kumor B., Ustrój i organizacja Kościoła polskiego w okresie niewoli narodowej 1772-1918, Tarnów 1980.
  21. Łatka R., Episkopat Polski wobec stosunków państwo-Kościół i rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1970-1989, Warszawa 2019.
  22. Łatka R., Marecki J., Kościół katolicki w Polsce rządzonej przez komunistów, Warszawa 2017.
  23. Michalski J., Witaj majowa jutrzenko, Warszawa 1999.
  24. Mirek A., Trudne lata. Wielkie dni. Zakony żeńskie w PRL, Lublin 2015.
  25. Na stolicy prymasowskiej w Gnieźnie i w Poznaniu. Szkice o prymasach Polski w okresie niewoli narodowej i w okresie II Rzeczypospolitej, red. F. Lenort, Poznań 1982.
  26. Olszewski D., Kultura i życie religijne społeczeństwa polskiego w XIX wieku, Lublin 2014.
  27. Prymas Stefan Wyszyński i Episkopat Polski, red. R. Łatka, D. Zamiatała, Warszawa 2023.
  28. Rutkowski P., Polscy biskupi jako Ojcowie Soboru Watykańskiego II, Warszawa 2014.
  29. Skibiński P., Kościół wobec totalitaryzmów (1917-1989). Światowy katolicyzm i doświadczenie Polaków, Warszawa 2022.
  30. Szczepaniak J., Mała ilustrowana historia Kościoła katolickiego w Polsce, Kraków 2018.
  31. Warso A., Ojciec, Pasterz i Prymas. Błogosławiony kard. Stefan Wyszyński (1901-1981), Warszawa 2022.
  32. Wilk S., Episkopat Kościoła katolickiego w Polsce w latach 1918-1939, Warszawa 1992.
  33. Zieliński Z., Kościół w Polsce 1944-2002, Radom 2003.
  34. Ziólek E. M., Biskupi senatorowie wobec reform Sejmu Czteroletniego, Lublin 2002.
  35. Ziólek E. M., Między tronem i ołtarzem. Kościół i państwo w Księstwie Warszawskim, Lublin 2012.
  36. Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa 2003.
  37. Życie religijne w Polsce pod okupacją hitlerowską 1939-1945, red. Z. Zieliński, Warszawa 1982.
  38. Zgorzelska A., Stanisław August nie tylko mecenas, Warszawa 1996.
  39. Zielińska Z., Ostatnie lata Pierwszej Rzeczypospolitej, Warszawa 1986.
  40. Zieliński Z., Educatrix et Advocata. Wychowawca i Obrońca. Miejsce Kościoła w dziejach Narodu, Lublin 2015.
  41. Zieliński Z., Kościół i naród w niewoli, Lublin 1995.
  42. Żywczyński M., Watykan wobec Powstania Listopadowego, Kraków 1995.

HISTORIA KOŚCIOŁA POWSZECHNEGO XVIII-XXI W.

Wykład

  1. Zajęcia wstępne.
  2. Etatyzm i Oświecenie w Europie.
  3. Wielka Rewolucja Francuska.
  4. Czasy Napoleona Bonaparte.
  5. Konkordaty XIX w.
  6. Życie zakonne w XIX w.
  7. Duszpasterstwo i życie religijne katolików w XIX w.
  8. Ożywienie misyjne w XIX -XX I w.
  9. Prześladowania Kościoła Katolickiego w dobie najnowszej.
  10. I Sobór Watykański.
  11. Kościół wobec przemian XIX w.
  12. Udział Kościoła w konfliktach światowych doby najnowszej.
  13. Życie zakonne w XX w.
  14. II Sobór Watykański.
  15. Odnowa życia religijnego w II poł. XX w.

Ćwiczenia

  1. Zajęcia wstępne.
  2. Kasata Towarzystwa Jezusowego.
  3. Powstanie w Wandei.
  4. Pius XVII na tle epoki.
  5. Konkordat napoleoński.
  6. Św. Jan Bosko i jego dzieło.
  7. Kult Najświętszego Serca Pana Jezusa.
  8. Papieskie inicjatywy misyjne w XX w..
  9. Christiada.
  10. Likwidacja Państwa Kościelnego..
  11. Modernizm.
  12. Polityka papiestwa wobec totalitaryzmów.
  13. Udział zakonów w duszpasterstwie w XX w.
  14. Papież Jan XXIII i jego wkład w reformę Kościoła.
  15. Encykliki Jana Pawła II.

Bibliografia

  1. Arnold C., Mała historia modernizmu, Kraków 2009.
  2. Banaszak M., Historia Kościoła Katolickiego, t. III-IV, Warszawa 1989.
  3. Canovesi A., XX wieków chrześcijaństwa. Rozwój chrześcijaństwa w poszczególnych wiekach od Jezusa z Nazaretu do naszych czasów, Warszawa 1990.
  4. Carroll W. H., Historia chrześcijaństwa, t. IV, Podział chrześcijaństwa, Wrocław 2011; t. V, Rewolta przeciw chrześcijaństwu, Wrocław 2011; t. VI, Kryzys chrześcijaństwa, Wrocław 2014.
  5. Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania, Dębogóra 2017.
  6. Czarna księga Rewolucji Francuskiej, Dębogóra 2015.
  7. Gianelli A., Tornielli A., Papieże a wojna od pierwszego światowego konfliktu do ataku na Irak, Kraków 2006.
  8. Gordziałkowski J., Historia Państwa Kościelnego, Kraków 2007.
  9. Historia chrześcijaństwa, red. A. Corbin, Kraków 2009.
  10. Historia chrześcijaństwa, red. T. Dowley, Warszawa 2002.
  11. Historia Kościoła, t. III-V, red. L. J. Rogier, R. Aubert, M. D. Knowles, tłum. M. Tarnowska – R. Turzyński, Warszawa 1986-1988.
  12. Ickx J., Biuro papieża. Pius XII i Żydzi, Warszawa 2022.
  13. Kelly J. N. D., Encyklopedia papieży, Warszawa 1997.
  14. Kościół i społeczności. Rewolucje - demokracje - totalitaryzmy. Studia z dziejów XIX i XX wieku, red. J. Walkusz, Lublin 1993.
  15. Kotzula S., Historia Kościoła w datach i faktach, Kielce 2017.
  16. Kumor B., Historia Kościoła, t. V-VIII, Lublin 1984-1996.
  17. Mezzardi L., Rewolucja francuska a Kościół, Kraków 2007.
  18. Najnowsza historia Kościoła. Katolicy i kościoły chrześcijańskie w czasie pontyfikatu Jana Pawła II (1978-2005), red. E. Guerriero, M. Impagliazzo, Kraków 2006.
  19. O’Malley J. W., Historia papieży, Kraków 2011.
  20. Olszewski D., Dzieje chrześcijaństwa w zarysie, Kraków 1996.Dopierała K., Księga papieży, Poznań 1996.
  21. Orlandis J., Kościół katolicki w drugiej połowie XX wieku, Radom 2007.
  22. Pajewski J., Historia powszechna 1871-1918, Warszawa 1996.
  23. Rostworowski E., Historia powszechna. Wiek XVIII, Warszawa 1998.
  24. Roszkowski W., Historia chrześcijaństwa. Świętości, upadki i nawrócenia, t. 2, Od XVI do XXI wieku, Kraków 2021.
  25. Sto punktów zapalnych w historii Kościoła, Warszawa 1995.
  26. Tanner N., Krótka historia Kościoła katolickiego. Nowe spojrzenia, Kraków 2011.
  27. Wenzel K., Mała historia Soboru Watykańskiego II, Kraków 2007.
  28. Yates T., Rozszerzanie się chrześcijaństwa, Warszawa 2005.
  29. Zieliński Z., Epoka rewolucji i totalitaryzmów. Studia i szkice, Lublin 1993.
  30. Zieliński Z., Historia Kościoła. Odbicie rzeczywistości Bożej w świecie, Poznań 2011.
  31. Zieliński Z., Papiestwo i papieże dwóch ostatnich wieków, t. 1-2, Poznań 1986.
  32. Zieliński Z., Papieże epoki soborowej, Warszawa 2006.
  33. Żywczyński M., Historia powszechna 1789-1870, Warszawa 1997.
  34. Żywczyński m., Kościół i Rewolucja Francuska, Kraków 1995.

WYBÓR TEKSTÓW ŹRÓDŁOWYCH DO ĆWICZEŃ

  1. Wybór tekstów źródłowych do historii Kościoła, cz. 2, Nowożytność i czasy najnowsze, wybór i opracowanie L. Wilczyński, Poznań 2007.
  2. Historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, red. B. Lesiński, Poznań 1995.
  3. Wiek XVI-XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, opr. M. Sobańska-Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1997, Wiek XIX, Warszawa 1998, Wiek XX, Warszawa 1998.
  4. Olszar H., Historia Kościoła powszechnego. Od nowożytności do współczesności. Materiały do ćwiczeń, Katowice 2015