Biologiczne podstawy zachowania (wykład)

Opis przedmiotu
Informacje ogólne
Organizator:Wydział Nauk Społecznych - Instytut Psychologii
Kod ECTS:13100-XXXX-0502WYK0001
Język wykładowy:Język polski
Kierunek studiów: Psychologia (stacjonarne jednolite magisterskie)
Lokalizacja w planach rocznych:
Etap:Rok I - Semestr 1
Punkty ECTS: 7
Forma zaliczenia: Egzamin
Rozkład zajęć 2023/2024
Rozkład zajęć 2022/2023
Lokalizacja w programie modułowym:
Moduł programowy:Przedmioty obligatoryjne » Biologiczne podstawy zachowania / Biological bases of behavior
Efekty kształcenia:
K_K01Absolwent jest gotów do: przyjęcia krytycznej postawy wobec stosowanych metod badawczych i uzyskanych dzięki nim wynikom, a także wobec różnych poglądów i praktyk w zakresie psychologii.
K_K05Absolwent jest gotów do: wyrażania dbałości o zdrowie psychiczne i fizyczne, identyfikuje indywidualne, społeczne i środowiskowe zagrożenia dla zdrowia psychicznego i somatycznego.
K_U01Absolwent potrafi: wykorzystać wiedzę teoretyczną z zakresu psychologii oraz powiązanych z nią dyscyplin do analizowania i interpretowania ludzkich zachowań; potrafi wskazać i opisać uwarunkowania (osobowe, społeczne oraz kulturowe) różnych zachowań człowieka oraz funkcjonowania określonych grup społecznych i organizacji posługując się wybranymi podejściami teoretycznymi.
K_U11Absolwent potrafi: analizować przyczyny i źródła zachowań człowieka oraz przewiduje ich ogólne konsekwencje w aspektach psycho-bio-społecznym; umie opracować propozycje oddziaływań ukierunkowanych na zmianę postaw i zachowań w różnych obszarach praktyki psychologicznej.
K_W02Absolwent zna i rozumie: terminologię używaną na gruncie psychologii i jej subdyscyplin; posiada pogłębioną wiedzę o historii psychologii oraz jej współczesnych głównych nurtach i koncepcjach.
K_W05Absolwent zna i rozumie: posiada wiedzę o powiązaniach psychologii z innymi dyscyplinami naukowymi (filozofią, medycyną, socjologią, pedagogiką i in.) zna podstawowe zagadnienia z zakresu dyscyplin bazowych dla psychologii: biologicznych podstaw zachowania, logiki, filozofii, technologii informacyjnej.
Cele przedmiotu
Wymagania wstępne
Cel zajęć:
Celem nauczania jest zapoznanie studentów z podstawami wiedzy z zakresu genetyki, anatomii i fizjologii człowieka w celu zrozumienia mechanizmów wzajemnych powiązań sfery psychicznej i somatycznej w warunkach fizjologicznych i patologicznych. Szczególne znaczenie w transdukcji informacji między psychiką a ciałem mają: autonomiczny układ nerwowy, hormonalny, immunologiczny i neuroprzekaźnikowy. Istotną rolę w kształtowaniu zachowań mogą odgrywać zaburzenia spowodowane defektem genetycznym.
Zamierzone efekty kształcenia:
Całość wykładów prezentuje wiedzę z wybranych dziedzin biologii, fizjologii i medycyny, co będzie stanowić podstawy do dalszego kształcenia w zakresie psychologii.
Po ukończeniu cyklu wykładów student pozna podstawy genetyki obejmujące wiedzę dotyczącą budowy genomu ludzkiego, mechanizmy replikacji, możliwe mutacje oraz zaburzenia psychiczne uwarunkowane genetycznie (np.zespół Downa, trisomia w zakresie chromosomów płciowych). Choroby jednogenowe związane z zaburzeniami umysłowymi oraz zaburzenia związane z wieloma genami mające wpływ na zdolności; poznawcze, uczenia się, zapamiętywania, zachowania agresywne.
Znajomość podstaw anatomii i fizjologii centralnego i obwodowego układu nerwowego pozwoli na zrozumienie zasady przetwarzania informacji przez układ nerwowy: impuls nerwowy, transmisja sygnału nerwowego.
Efekty kształcenia dla przedmiotu
Metody dydaktyczne
Treści programowe przedmiotu
Zajęcia 1.
Budowa i funkcje genomu ludzkiego z uwzględnieniem podstawowych struktur - zasady dziedziczenia, mutacje .

Zajęcia 2.
Zaburzenia umysłowe uwarunkowane genetycznie - zaburzenia w zakresie chromosomów autosomatycznych i płciowych- trisomie, delecje i choroby związane z tymi zaburzeniami

Zajęcia 3.
Zaburzenia umysłowe w wyniku jednogenowych i wielogenowych zmian oraz wpływ punktowych mutacji DNA na strukturę i funkcję genu oraz kodowanego przez niego białka.

Zajęcia 4.
Badania prenatalne w zakresie wykrywalności wad genetycznych, nieprawidłowości chromosomów z oszacowaniem ryzyka wystąpienia danej wady. Problemy etyczne, psychologiczne. Metody zapobiegania i leczenia wad genetycznych poprzez odpowiednia dietę, suplementacje hormonalną.

Zajęcia 5.
Mechanizmy odporności, immunologia przeszczepów, nadwrażliwość, niedobory odporności. Zaliczenie I obejmujące wiedzę z zakresu genetyczne uwarunkowania zaburzeń umysłowych.

Zajęcia 6.
Morfologia i funkcje elementów układu nerwowego: Obwodowy układ nerwowy, somatyczny i autonomiczny. Budowa neuronu. Budowa i funkcje synaps. Przekazywanie impulsu nerwowego.

Zajęcia 7.
Struktury centralnego układu nerwowego . Pień mózgu: struktura, drogi czuciowe i ruchowe, układ nagrody, system przeciwbólowy. Móżdżek. Międzymózgowie: części składowe, rola i połączenia wzgórza. Podwzgórze: ośrodki, połączenia, czynność, układ podwzgórzowo - przysadkowy. Kresomózgowie: budowa, główne czynności korowe, połączenia korowe, uszkodzenia pól korowych, wyższe czynności nerwowe.

Zajęcia 8.
Neuroprzekaźniki rodzaje i funkcje. Zaliczenie II - podstawy anatomii i funkcje układu nerwowego

Zajęcia 9.
Podstawy Układu hormonalnego. Powiązanie układu nerwowego z hormonalnym

Zajęcia 10.
Oś podwzgórze, przysadka, nadnercza - znaczenie w reakcji adaptacji na stres.

Zajęcia 11.
Układ współczulno-nadnerczowy. Szlaki noradrenergiczne, dopaminergiczne i serotoninergiczne w mózgu.

Zajęcia 12.
Biologiczne podstawy stresu. Zaliczenie III.

Zajęcia 13.
Charakterystyka osi podwzgórze, przysadka, gonady. Omówienie ważniejszych hormonów płciowych w aspekcie biologicznych podstaw zachowań.

Zajęcia 14.
Wpływ hormonów płciowych na rozwój i aktywność organizmu człowieka i modyfikacje zachowań w różnych okresach życia człowieka.

Zajęcia 15.
Neurohormonalna regulacja odżywiania. Zaburzenia w odżywianiu, anoreksja, bulimia - psychiczne podstawy zaburzeń. Podsumowanie. Zaliczenie IV - Końcowe.
Kryteria oceny i sposoby weryfikacji zakładanych efektów kształcenia
Metody i pomoce dydaktyczne: Wykłady są prowadzone z zastosowaniem prezentacji multimedialnej obejmującej rysunki, schematy, zdjęcia
Forma i warunki zaliczenia. Zaliczenie przedmiotu obejmuje 4 cząstkowe zaliczenia na ocenę. Końcowa ocena egzaminu stanowi średnią z poszczególnych zaliczeń uzupełniana ustną wypowiedzią studenta.
Literatura podstawowa i uzupełniająca
Literatura podstawowa (do 5 pozycji)
1. Kalat J.W.: Biologiczne podstawy psychologii. Wydawnictwo naukowe PWN S.A. Warszawa 2006
2. Genetyka zachowania. Robert Plomin. PWN.2001
3. Mózg a zachowania. Teresa Górska.PWN (PWN 2006)
4. Gołąb B., Traczyk W. -Anatomia i fizjologia człowieka. PWN 2002
5. Konturek S.J.: Fizjologia człowieka .Urban& Partner .Wrocław 2007

Literatura uzupełniająca (do 10 pozycji)
1. Bogdan Sadowski. Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt..PWN
2. Jakubisiak M. - Immunologia (lub inny podręcznik immunologii)
3. Sokołowska-Pituchowa J. - Anatomia człowieka (lub inny podręcznik anatomii )
4. Narkiewicz O., Moryś J.- Neuroanatomia czynnościowa i kliniczna
5. Oniszczenko W. Genetyczne podstawy ludzkich zachowań.
6. Konturek S. - Fizjologia człowieka t.IV- Neurofizjologia
7. Brook Ch., Marshal N.: Podstawy endokrynologii. Wydawnictwo Medyczne Urban&
Partner.Wrocław 2000
8. Traczyk W.Z. Trzebski A. "Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej" Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2007
9. Ganong W.F. "Fizjologia" Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2007
10. Uszyński M. Stres i antystres patomechanizm i skutki zdrowotne. Medpharm.