Diagnostyka inteligencji (laboratorium) - 2022/2023

Opis zajęć
Informacje ogólne
Prowadzący:dr Ewa Sokołowska
Organizator:Wydział Nauk Społecznych - Instytut Psychologii
Liczba godzin tydzień/semestr: 2/30
Język wykładowy:Język polski
Kierunek studiów:Psychologia (stacjonarne jednolite magisterskie) - Semestr IV
Cele przedmiotu
C1 – przekazanie wiedzy na temat podstaw teoretycznych i metodologicznych związanych z pomiarem inteligencji.
C2 - nabycie wiedzy na temat narzędzi – testów inteligencji i innych metod oceny poziomu umysłowego i powiązanych funkcji, ich struktury, wartości diagnostycznej i prognostycznej, możliwości interpretacji i ograniczeń.
C3 - umiejętności korzystania z testów inteligencji ogólnej, skal rozwojowych, metod oceny aspektów funkcjonowania ważnych w diagnostyce upośledzenia umysłowego oraz grupowych testów inteligencji - ich struktury, wartości diagnostycznej i prognostycznej, możliwości interpretacji i ograniczeń.
C4 – uwrażliwienie na problemy natury etycznej związane z badaniem testami inteligencji, wymogami badań testowych, kwestie związane z przekazywaniem informacji uzyskanych w procesie diagnostycznym.
Wymagania wstępne
W1- zaliczenie przewidywanych w kursie przedmiotów, w tym z psychologii rozwojowej
W2- zainteresowanie problematyką diagnozy psychologicznej, motywacja do poszerzenia wiedzy i kompetencji w zakresie tej dyscypliny.
Efekty kształcenia dla przedmiotu
WIEDZA
K_W04; K_W08; K_W09; K_W14 - student/studentka dysponuje wiedzą na temat różnych podejść w zakresie rozumienia i pomiaru inteligencji, na temat diagnozy, jej funkcji i koniecznych elementów oraz profesjonalnych kompetencji diagnostycznych; posiada też wiedzę na temat sposobu posługiwania się testem, obliczania wyników i ich interpretacji;
K_W08; K_W14 - student/studentka ma wiedzę na temat metod oceny dojrzałości społecznej i zachowania przystosowawczego w diagnostyce upośledzenia umysłowego;
K_W13 - student/studentka zna wartość podstawowych metod diagnostycznych, ich zalety i ograniczenia oraz możliwości interpretacji klinicznej; zna i ma świadomość zasad etyki zawodowej psychologa w zakresie prowadzenia badań diagnostycznych
K_W14 - student/studentka posiada wiedzę w zakresie technik badania za pomocą prezentowanych skal/technik, obliczania wyników i zasad interpretacji uzyskanych rezultatów.

UMIEJĘTNOŚCI
K_U01; K_U03; K_U08 - student/studentka posiada umiejętności w zakresie nawiązania kontaktu z badanym oraz praktyczne umiejętności niezbędne do przeprowadzenia w sposób obiektywny badania testem inteligencji ogólnej.
K_U02; K_U07 - student/studentka dysponuje umiejętnościami w zakresie oceny dojrzałości społecznej i zachowania przystosowawczego w diagnozowaniu upośledzenia umysłowego;
U_08 U_09 - student/studentka ma umiejętności pozwalające na ocenę poziomu rozwoju umysłowego i psychomotorycznego małych dzieci i osób niepełnosprawnych oraz posiada umiejętności potrzebne w zakresie stosowania testów grupowych inteligencji;
K_U05; K_U09; K_U11 - student/studentka potrafi dokonać poprawnej oceny, analizy i interpretacji wyników uzyskanych w procesie diagnozowania inteligencji i innych funkcji odpowiednio dobranym zestawem testów, stosując się do zasad i norm etycznych w procesie diagnostycznym.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE (POSTAWY)
K_K01; K_K02 - student/studentka posiada kompetencje w zakresie planowania i przeprowadzenia procesu diagnostycznego z dziećmi i młodzieżą z różnego rodzaju zaburzeniami, problemami czy trudnościami; kieruje się przy tym standardami etycznymi w procesie diagnostycznym;
K_K06; K_K10 - student/studentka zna i stosuje się do zasad etycznych w opracowaniu raportu z badań oraz przekazywaniu uzyskanych informacji zainteresowanym podmiotem, ma świadomość społecznych konsekwencji pomiaru i orzekania o inteligencji człowieka;
K_K05; K_K06 - student/studentka posiada kompetencje w zakresie nawiązywania kontaktu, ma zdolność empatii i zrozumienia w kontakcie i procesie diagnostycznym;
oraz posiada kompetencje niezbędne do oceny poziomu dojrzałości społecznej i zachowania przystosowawczego w diagnostyce upośledzenia umysłowego; potrafi dokonać diagnozy poziomu rozwoju umysłowego i rozwoju psychomotorycznego małych dzieci, oraz oceny sfery kognitywnej osób niepełnosprawnych;
K_K07 - student/studentka potrafi zaplanować i przeprowadzić postępowanie diagnostyczne pozwalające ocenić poziom inteligencji ogólnej dzieci, młodzieży i dorosłych.
Metody dydaktyczne
Praca indywidualna i/lub w grupie z wykorzystaniem studiów przypadków (w tym z wykorzystaniem wypełnionych protokołów testów oraz z odniesieniem się do informacji zwrotnej dla osoby uczestniczącej w diagnozie i ze wskazówkami dotyczącymi pracy własnej); dyskusja; praca w parach; praca zespołowa; indywidualne przeprowadzenie i/lub analiza testu psychometrycznego (w przypadku pracy on-line przeprowadzenie w miarę dostępności do testów w pracowni psychometrycznej KUL)
Treści programowe przedmiotu
1. Specyfika kontaktu z osobą badaną w zależności od kontekstu badania i używanych narzędzi psychologicznych

2. Charakterystyka metod do diagnozy inteligencji – od tych przeznaczonych dla małych dzieci (przed 3 rokiem życia), dzieci w średnim i późnym dzieciństwie oraz we wczesnej i późnej adolescencji, do tych przeznaczonych dla osób dorosłych. Podział metod do diagnozy inteligencji na standardowe i swobodne. Wstępna charakterystyka testów psychometrycznych (tu: skale rozwojowe, testy inteligencji i zdolności) oraz prób zadaniowych/ eksperymentów klinicznych (np. próby piagetowskie). Wytyczne dotyczące stosowania testów psychologicznych. Wymogi psychometryczne stawiane testom psychologicznym

3. Diagnostyka inteligencji we wczesnym dzieciństwie. Testy i skale przeznaczone tylko dla małych dzieci: Dziecięca Skala Rozwojowa (DSR) – cel badania, procedura, przykładowe obliczenia i interpretacja

4. Diagnostyka inteligencji we średnim i późnym dzieciństwie. Testy i skale możliwe do zastosowania od średniego dzieciństwa do dorosłości, też u osób z niepełnosprawnością intelektualną. Wstępne omówienie celu badania, procedury i możliwych interpretacji wyników: (a) Skala Inteligencji Stanford-Binet-5/ ang. Stanford-Binet Intelligence Scales (SB-5); (b) Skala dojrzałości umysłowej Columbia / ang. Columbia Mental Maturity Scale; (c) Leiter-3 - Międzynarodowa Wykonaniowa Skala Leitnera / ang. Leiter International Performance Scale

5. Diagnostyka inteligencji uwzględniająca przejście z dzieciństwa do dorosłości. Testy w dwóch bądź więcej wersjach dla dzieci i dla dorosłych. Wstępne omówienie celu badania, procedury i możliwych interpretacji wyników (a) Skali Inteligencji i Rozwoju/ ang. Intelligence and Developmental Scale (IDS) - wersja IDS-P; wersja IDS oraz wersja IDS-2; (b) Test Matryc Raven /ang. Ravens’s Progressive Matrices (TMR) - wersja standard/podstawowa i zaawansowana; (c) Neutralny Kulturowo Test Inteligencji Cattella/ ang. Culture Fair Test (CFT) – wersja CFT 1-R oraz wersja CFT 20-R; (d) Bateria Testów APIS - w wersji P(R) i w wersji Z(R)

6. Charakterystyka Skali Inteligencji Wechslera dla Dzieci/ ang. Wechsler Intelligence Scale for Children (WISC). Cel badania, procedura, przykładowe obliczenia i interpretacja. Testy werbalne i niewerbalne – co mierzą?

7. Charakterystyka Skali Inteligencji Wechslera dla Dorosłych/ ang. Wechsler Adult Intelligence Scale (WAIS). Testy werbalne – co mierzą, sposób badania, oceny odpowiedzi i obliczania wyników. Testy niewerbalne – co mierzą, sposób badania, oceny odpowiedzi i obliczania wyników. Obliczenia, ocena wyników, analiza profilu i interpretacja. Opracowanie opinii psychologicznej i rozmowa postdiagnostyczna.

8. Wybór swobodnych narzędzi diagnozy intelektu (tu: obserwacja; próbki wydarzeń (sytuacyjne); wywiad i rozmowa psychologiczna, zabawa; eksperymenty kliniczne)

9. Studium przypadku. Opracowanie opinii psychologicznej z uwzględnieniem praktycznych zaleceń rozwojowych
Kryteria oceny i sposoby weryfikacji zakładanych efektów kształcenia
Wymagane są:
(1) Aktywna obecność na wszystkich zajęciach i wykonanie wszystkich zadań (konieczność odrobienia każdej nieobecności poprzez wykonanie pracy według instrukcji prowadzącego ćwiczenia). Odrobienie wymagane jest w ciągu dwóch tygodni od wystąpienia nieobecności z użyciem platformy MOODLE.

(2) Samodzielne przeprowadzenie (w miarę dostępności do testów w pracowni psychometrycznej KUL) albo tylko analiza wyników jednego testu psychometrycznego. Oddanie studiów przypadku musi nastąpić przynajmniej na dwa tygodnie przed ostatnimi zajęciami.



Ocena niedostateczna
Nieobecność na zajęciach bądź brak aktywności (ocena wykonania zadań poniżej 60%) i niezaliczenie studium przypadków (ocena poniżej 60%);
(W) – Student/ka nie posiada wiedzy z zakresu diagnostyki inteligencji, podstaw teoretycznych i metodologicznych związanych z badaniem inteligencji jak też nie dysponuje wiedzą na temat prezentowanych metod.
(U) – Student/ka nie posiada umiejętności niezbędnych do przeprowadzenia procesu diagnostycznego odpowiednio dobranym zestawem metod, nie potrafi posługiwać się prezentowanymi narzędziami oceny poziomu umysłowego.
(K) - Student(ka) nie operuje w sposób krytyczny wiedzą z diagnostyki inteligencji, nie potrafi zastosować wiedzy w konkretnym przypadku, jak też zaplanować i przeprowadzić postępowania diagnostycznego zgodnie z zasadami etyki zawodowej psychologa.

Ocena dostateczna
Zaliczenia studium przypadku na ocenę dostateczną (do 70%); zaliczenie wszystkich zadań w trakcie obecności bądź odrobienie nieobecności w terminie (do 70%)
(W) – Student/ka posiada elementarną wiedzę z zakresu diagnostyki inteligencji, podstaw teoretycznych i metodologicznych związanych z badaniem inteligencji prezentowanych metod.
(U) – Student/ka posiada niektóre umiejętności niezbędne do przeprowadzenia procesu diagnostycznego odpowiednio dobranym zestawem testów, potrafi posługiwać się niektórymi narzędziami oceny poziomu umysłowego.
(K) – Student/ka w sposób mało krytyczny posługuje się wiedzą z zakresu diagnostyki inteligencji, posiada elementarne kompetencje w celu zaplanowania i przeprowadzenia postępowania diagnostycznego, ma elementarną wrażliwość i świadomość zasad etyki zawodowej psychologa.

Ocena dobra
Zaliczenie studium przypadku na ocenę dobrą (przynajmniej 80%); zaliczenie wszystkich zadań w trakcie obecności bądź odrobienie nieobecności w terminie (na mniej niż 90%)
(W) – Student/ka posiada dość duży zasób wiedzy w zakresie diagnostyki inteligencji, podstaw teoretycznych i metodologicznych związanych z badaniem inteligencji za pomocą prezentowanych metod.
(U) – Student/ka posiada spore umiejętności niezbędne do przeprowadzenia procesu diagnostycznego, potrafi dokonać doboru właściwych metod badania, potrafi dobrze posługiwać się narzędziami oceny poziomu umysłowego.
(K) – Student/ka potrafi zaplanować postępowanie diagnostyczne, umie zastosować posiadaną wiedzę w praktyce, posiada wystarczające kompetencje do przeprowadzenia postępowania diagnostycznego, ma znaczną wrażliwość i świadomość norm i zasad etyki zawodowej psychologa.

Ocena bardzo dobra
Zaliczenie studium przypadku na ocenę bardzo dobrą (powyżej 95%); zaliczenie wszystkich zadań w trakcie obecności bądź odrobienie nieobecności w terminie (od 95-100%)
(W)– Student/ka posiada szeroką wiedzę z zakresu diagnostyki inteligencji, podstaw teoretycznych i metodologicznych związanych z badaniem inteligencji i innych funkcji, jak też dysponuje wiedzą na temat prezentowanych testów, ich podstaw teoretycznych, budowy, sposobu badania, oceny i interpretacji wyników.
(U) – Student/ka posiada umiejętności niezbędne do przeprowadzenia procesu diagnostycznego odpowiednio dobranym zestawem testów, potrafi właściwie posługiwać się prezentowanymi narzędziami oceny poziomu umysłowego.
(K) – Student/ka w sposób krytyczny operuje wiedzą z diagnostyki inteligencji, potrafi zastosować tą wiedzę w konkretnym przypadku, jak też zaplanować i przeprowadzić postępowania diagnostyczne zgodnie z wymogami i zasadami etyki zawodowej psychologa
Literatura podstawowa i uzupełniająca
Lektura podstawowa:
1. APA (2010). Ethical Principles of Psychologist and Code of Condukct [Dostęp z: www.apa.org/ethics/code/index.apsx]
2. APA (2006) Presidential Task Force on Evidence-Based Practice. Evidence-Based Practice in Psychology. American Psychologist, 61 (1), 271-285.
3. Bednarek, D. (2016). Zawód psycholog. Regulacje prawne i etyka zawodowa. Warszawa: PWN.
4. Brzezińska, A. (2004). Dziecko w badaniach psychologicznych. W: J. Brzeziński i M. Toeplitz-Winiewska (red.), Etyczne dylematy psychologii (s. 193-223). Warszawa: Academica Wyd. SWPS
5. Dajek, E (1975). Próba oceny wartości diagnostycznej skali dojrzałości umysłowej Columbia (CMMS). Studia Philosophiae Christianae, 11(1), 215-224.
6. Deary, I. J. (2012). Inteligencja. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
7. Filipiak, M., Paluchowski, Wł. J., Zalewski, B., Tarnowska, M. (red.) (2015). Diagnoza psychologiczna: kompetencje i standardy. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
8. Fronczyk, K. (red.) (2009). Psychometria – podstawowe zagadnienia. Warszawa: Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania Kwestionariusze osobowości i temperamentu
9. Hornowska, E. (2018). Testy psychologiczne. Teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
10. Hornowska, E. (2004). Skala Inteligencji dla dorosłych Davida Wechslera WAIS-R oraz WAIS-III. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar
11. Hornowska, E., Brzezińska, A.I., Appelt, K., Kaliszewska-Czeremska, K. (2014). Rola środowiska w rozwoju małego dziecka – metody badania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
12. Kościelska, M. (2011). Wspomaganie rozwoju osób z niepełnosprawnością intelektualną. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka (s.433-445). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
13. Krasowicz-Kupis, G., Wiejak, K. (2008). Skala inteligencji Wechslera dla dzieci (WISC-R) w praktyce psychologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
14. Krasowicz-Kupis, G., Wiejak, K., Gruszczyńska, K. (2015). Katalog metod diagnozy rozwoju poznawczego dziecka na etapie edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej. Tom 1. Narzędzia dostępne w poradniach psychologicznopedagogicznych i szkołach. Warszawa: Instytu Badań Edukacyjnych
15. Matczak, A. (1994). Diagnoza intelektu. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
16. Recenzja testu psychologicznego Skale Inteligencji Stanford-Binet. Piąta Edycja (SB5). Wydana w Polsce przez Pracownię Testów Psychologicznych i Pedagogicznych na licencji wydawnictwa PRO-ED (USA) dla Komisji ds. Testów Psychologicznych KP PAN (Dostęp z: http://www.kompsych.pan.pl/images/Komisja_Test%C3%B3w/Recenzja_Stanford_Binet_5_2018-04-05_p.pdf)
17. Stemplewska-Żakowicz, K. (2009). Diagnoza psychologiczna. Diagnozowanie jako kompetencja profesjonalna. Gdańsk: GWP.
18. Stemplewska-Żakowicz, K, Paluchowski, WŁ. J. (2008). Podstawy diagnozy psychologicznej. W: J. Strelau i D. Doliński (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 2 (s. 25-94). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
19. Strelau, J. (1997). Inteligencja człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Żak
20. Wiejak, K. Krasowicz-Kupis, G. (red.) (2011). Kliniczne zastosowania skal inteligencji D. Wechslera. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.


Literatura dodatkowa (w miarę możliwości dostępności do podręcznika):
1. Brzeziński, J., Gaul, M., Hornowska, E., Jaworowska, A., Machowski, A., Zakrzewska, M. (2004). Skala Inteligencji D. Wechslera dla Dorosłych. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego
2. Brzeziński, J., Hornowska, E. (red.) (1998). Skala inteligencji Wechslera WAIS-R. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
3. Brzeziński, J, Hornowska, E. (1993). Skala Inteligencji Wechslera dla Dorosłych Wersja zrewidowana. WAIS-R (PL). Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
4. Brzeziński, J., Gaul, M., Hornowska, E., Jaworowska, A., Machowski, A., Zakrzewska, M. (2004). Skala Inteligencji D. Wechslera dla Dorosłych. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
5. Ciechanowicz, A. (1990). Skala dojrzałości umysłowej Columbia. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP
6. Hornowska, E. (2004). Skala Inteligencji dla dorosłych Davida Wechslera WAIS-R oraz WAIS-III. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
7. Jaworowska, A (1997). Międzynarodowa wykonaniowa Skala Leitera P-93. Normy tymczasowe dla dzieci głuchych w wieku 3 do 5 lat. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP (www.practest.com.pl)
8. Jaworowska, A., Matczak, A., Fecenec, D. (2012). IDS – Skale Inteligencji i Rozwoju dla Dzieci w wieku 5–10 lat. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
9. Jaworowska A., Matczak A., Szustrowa T. (2009). Międzynarodowa Wykonaniowa Skala Leitera P-93. Polska standaryzacja 1993: populacja ogólna 3–15 lat, dzieci głuche 3–14 lat. Podręcznik. II wydanie. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
10. Jaworowska, A., Szustrowa, T. (2011). Test Matryc Ravena w wersji Kolorowej TMK. Formy: Klasyczna i Równoległa. Podręcznik. Wydanie 3 niezmienione. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
11. Koć-Januchta, M. (2013). Neutralny Kulturowo Test Inteligencji Cattella – Wersja 1 CFT 1-R. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
12. Matczak, A., Jaworowska, A., Ciechanowicz, A., Fecenec, D., Stańczak, J., Zalewska, E. (2007). DSR. Dziecięca Skala Rozwojowa. Skala wykonaniowa. Skala obserwacyjna. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP (www.practest.com.pl)
13. Matczak, A., Jaworowska, A., Ciechanowicz, A., Stańczak, J., Zalewska, E. (2005). Bateria testów APIS-P (R). Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP
14. Matczak, A., Jaworowska, A., Szustrowa, T., Ciechanowicz, A. (1995). Bateria testów APIS-Z. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP
15. Matczak, A., Jaworowska, A., Wójtowicz-Dacka, M., Piotrowska, A., Kosmowska, B. (2009). DSR. Dziecięca Skala Rozwojowa. Skala wykonaniowa. Aneks. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP
16. Matczak, A., Piotrowska, A., Ciarkowska, W. (2008). Skala Inteligencji Wechslera dla Dzieci – wersja zmodyfikowana. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP, (wydanie trzecie, poprawione).
17. Radtke, B. M., Sajewicz-Radtke, U. (2017). Skala Inteligencji Stanford Binet 5 w praktyce diagnostycznej. Materiały szkoleniowe. Gdańsk: Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych.
18. Raven, J., Raven J. C., Court, J. H. (2000). Podręcznik do Testu Matryc Ravena oraz Skal Słownikowych, 3 Wersja Standard (TMS). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
19. Roid, G. H., Sajewicz-Radtke, U., Radtke, B. M., Lipowska, M. (2017) Skale Inteligencji Stanford-Binet, Edycja Piąta. Podręcznik Diagnosty. Gdańsk: Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych.
Kierunek studiów: Psychologia (stacjonarne jednolite magisterskie)
Lokalizacja w planach rocznych:
Etap:Rok II - Semestr 4
Punkty ECTS: 0
Forma zaliczenia: Zal. na ocenę
Terminarz:
DataDzieńSalaGodz.od-doForma zajęć
2023-02-23czwartekC-503 14:10 - 15:50stacjonarne
2023-03-02czwartekC-503 14:10 - 15:50stacjonarne
2023-03-09czwartekC-503 14:10 - 15:50stacjonarne
2023-03-16czwartekC-503 14:10 - 15:50stacjonarne
2023-03-23czwartekC-503 14:10 - 15:50stacjonarne
2023-03-30czwartekC-503 14:10 - 15:50stacjonarne
2023-04-13czwartekC-503 14:10 - 15:50stacjonarne
2023-04-20czwartekC-503 14:10 - 15:50stacjonarne
2023-04-27czwartekC-503 14:10 - 15:50stacjonarne
2023-05-04czwartekC-503 14:10 - 15:50stacjonarne
2023-05-11czwartekC-503 14:10 - 15:50stacjonarne
2023-05-18czwartekC-503 14:10 - 15:50stacjonarne
2023-05-25czwartekC-503 14:10 - 15:50stacjonarne
2023-06-01czwartekC-503 14:10 - 15:50stacjonarne
2023-06-15czwartekC-503 14:10 - 15:50stacjonarne