Historia filozofii nowożytnej i współczesnej (wykład)

Opis przedmiotu
Informacje ogólne
Organizator:Wydział Teologii - Instytut Nauk Teologicznych
Kod ECTS:08100-XXXX-01WYK0136
Kierunek studiów: Teologia kurs B (stacjonarne jednolite magisterskie)
Lokalizacja w planach rocznych:
Etap:Rok II - Semestr 3
Punkty ECTS: 3
Forma zaliczenia: Egzamin
Rozkład zajęć 2023/2024
Rozkład zajęć 2022/2023
Etap:Rok II - Semestr 3
Punkty ECTS: 3
Forma zaliczenia: Zaliczenie na ocenę
Rozkład zajęć 2023/2024
Rozkład zajęć 2022/2023
Etap:Rok II - Semestr 4
Punkty ECTS: 2
Forma zaliczenia: Egzamin
Rozkład zajęć 2023/2024
Rozkład zajęć 2022/2023
Lokalizacja w programie modułowym:
Moduł programowy:Przedmioty obligatoryjne » Historia filozofii nowoytnej i śreniowiecznej
Efekty kształcenia:
T_K01Absolwent jest gotów do krytycznej oceny zdobytej wiedzy w zakresie teologii oraz odbieranych treści
T_U01Absolwent potrafi wykorzystywać posiadaną wiedzę z zakresu teologii, filozofii i prawa kanonicznego – formułować i rozwiązywać złożone i nietypowe problemy i innowacyjnie wykonywać zadania w nieprzewidywalnych warunkach przez:  właściwy dobór źródeł teologicznych oraz informacji z nich pochodzących, dokonywanie oceny, krytycznej analizy, syntezy oraz twórczej interpretacji i prezentacji tych informacji,  dobór oraz stosowanie właściwych metod i narzędzi, w tym zaawansowanych technik informacyjno-komunikacyjnych
T_W02Absolent zna i rozumie w podstawowym stopniu wybrane fakty i zjawiska oraz dotyczące ich metody i teorie wyjaśniające zależności między nimi, stanowiące podstawową wiedzę ogólną z zakresu filozofii i prawa kanonicznego
T_W03Absolwent zna i rozumie uporządkowaną i podbudowaną teoretycznie wiedzę obejmującą kluczowe zagadnienia oraz wybrane zagadnienia z zakresu zaawansowanej wiedzy szczegółowej w ramach teologii biblijnej, fundamentalnej, dogmatycznej, moralnej i innych dyscyplin teologicznych oraz filozofii, metafizyki, filozofii Boga, człowieka i przyrody, etyki oraz filozofii religii i kultury, a także epistemologii i metodologii nauk oraz logiki i historii filozofii
Cele przedmiotu
Wymagania wstępne
Założenia i cele przedmiotu: Wykład winien uświadomić uczestnikom specyfikę historii filozofii jako nauki humanistycznej, która z jednej strony wprowadza w samą filozofię, czyli ukazuje jak drogą racjonalną bezinteresownie poszukuje się prawdy dla niej samej, stawiając najbardziej podstawowe pytania natury egzystencjalnej, metafizycznej, antropologicznej, czy etycznej. Z drugiej zaś strony historia filozofii uczy jak najważniejsze postaci w dziejach nauki odpowiadały na powyższe pytania. Historia filozofii nie tylko zapoznaje z niezmiernie ważną dla dalszych studiów terminologią naukową (jak np. relatywizm, krytycyzm, sceptycyzm, realizm, idealizm), z istotnymi nurtami i stanowiskami, ale jest też prawdziwą szkołą logicznego myślenia. Pokazuje też, że nie ma sprzeczności między rozumem i wiarą, a w związku z tym uczy sztuki łączenia ratio z fides, co jest niezwykle ważną umiejętnością dla teologa pracującego na różnych polach współczesnego duszpasterstwa.
Ograniczenia: Wykład kursoryczny dla studentów II roku teologii B
Efekty kształcenia dla przedmiotu
Metody dydaktyczne
Treści programowe przedmiotu
Treści programowe: Przedmiot jest zarazem wprowadzeniem w problematykę filozoficzną (metafizyka, teoria poznania, antropologia, etyka), jak i w historyczno-filozoficzną, a ujęcie doksograficzne krzyżuje się z ujęciem biograficznym. Podkreśla się wagę klasycznej koncepcji filozofii, której przedmiot (całość rzeczywistości), metoda (chce wyjaśniać racjonalnie) i cel (bezinteresowne poszukiwanie prawdy dla niej samej) - tak bardzo różni się od współczesnych nurtów filozofowania. Wykład wyjaśnia różnice między filozofią a innymi działami kultury (umiejętności, światopogląd, ideologia, nauka, religia, moralność) i szczególnie eksponuje aspekt odniesienia ratio et fides (wiary i rozumu) oraz mądrości i wiedzy w dziejach i twórczości poszczególnych myślicieli.
Najpierw omawiane są główne nurty i przedstawiciele filozofii renesansu, a następnie najważniejsze systemy i nurty filozofii nowożytnej (racjonalizm, empiryzm, krytycyzm, idealizm) i współczesnej (pozytywizm i neopozytywizm, fenomenologia, egzystencjalizm, filozofia analityczna, personalizm, tomizm egzystencjalny). Zwraca się uwagę na najważniejsze i wciąż aktualne pytania i zagadnienia natury metafizycznej, antropologicznej i etycznej oraz wskazuje się na ich wyjaśnienia filozoficzne. Ukazuje się rolę najważniejszych postaci w dziejach filozofii nowożytnej (Kartezjusz, Malebranche, Spinoza, Leibniz, Locke, Hume, Kant, Hegel) i współczesnej (Comte, J.S. Mill, Kierkegaard, Nietzsche, Newman, Bergson, Husserl, Scheler i in.). Zapoznaje się z doniosłą dla dalszych studiów terminologią filozoficzną (np. deizm, teizm, agnostycyzm, relatywizm, realizm, transcendentalizm itp.). Chodzi o to, aby pokazać jak bardzo mocno nasza cała wiedza i kultura duchowa jest zakorzeniona w mądrości naszych antenatów; że nie jest też możliwym rozumienie tekstów teologicznych i dokumentów Kościoła, bez rozumienia terminologii filozoficznej; że problem relacji wiary i rozumu był i jest stale aktualny.
Cały materiał zostanie ujęty w 25 tez, a wszystkie najistotniejsze zagadnienia będą wyjaśniane na wykładach, dlatego notatki z wykładów to podstawa w przygotowaniu do egzaminu. Natomiast zalecane podręczniki (zob. literatura) traktuje się bardzo selektywnie i wybiórczo, służą pogłębieniu znajomości określonych okresów, zagadnień, autorów lub nurtów.
Kryteria oceny i sposoby weryfikacji zakładanych efektów kształcenia
Metody dydaktyczne: Wykład konwencjonalny połączony z pogłębioną prezentacją odpowiednio dobranych tekstów przybliżających rozumienie różnych nurtów i stanowisk omawianych autorów.
Forma i warunki zaliczenia zajęć: Egzamin dwuczęściowy: część I – pisemna (20 min. wg podanych na początku roku pytań); część II – ustna, jako uzupełnienie części pisemnej, sprawdzanej przy każdym z uczestników.
Literatura podstawowa i uzupełniająca
Literatura podstawowa: W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, t.2-3, Warszawa (liczne wydania); E. Garin, Filozofia Odrodzenia we Włoszech, przeł. K. Żaboklicki, Warszawa 1969; E. Gilson, T. Langan, A. Maurer, Historia filozofii współczesnej, przeł. B. Chwedeńczuk, S. Zalewski, Warszawa 1977; Z. Kuderowicz, Filozofia nowożytnej Europy, Warszawa 1989; S. Swieżawski, Dzieje europejskiej filozofii klasycznej, Warszawa-Wrocław 2000; F. Copleston, Filozofia współczesna, przeł. B. Chwedeńczuk, Warszawa 1981; F. Copleston, Historia filozofii, przeł. B. Chwedeńczuk i inni, t. III-IX, Warszawa 1989-2001. T. Gadacz, Historia filozofii XX wieku, nurty, t. I, Kraków 2009.
Literatura uzupełniająca: Filozofia XX wieku, pod red. Z. Kuderowicza, t. I-II, Warszawa 2002; J. M. Bocheński, Ku filozoficznemu myśleniu, Warszawa 1986; W. Dłubacz, O kulturę filozofii, Lublin 1994; J. Mirewicz, Współtwórcy i wychowawcy Europy, Kraków 1982; J. Mirewicz, Obrońcy i słudzy Europy, Kraków 1986; S. Swieżawski, Między średniowieczem a czasami nowymi, Warszawa 1983;M. Jędraszewski, Filozofia i modlitwa, Poznań 2001; J. J. Maritain, Trzej reformatorzy (Luter – Descartes – Rousseau), przeł. K. Michalski, Warszawa 1948; Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei; tenże, Encyklika Fides et ratio.