Psychologia rodziny (wykład)

Opis przedmiotu
Informacje ogólne
Organizator:Wydział Nauk Społecznych - Instytut Psychologii
Kod ECTS:14400-XXXX-0502WYK0064
Kierunek studiów: Psychologia (stacjonarne jednolite magisterskie)
Lokalizacja w planach rocznych:
Etap:Rok I - Semestr 1
Punkty ECTS: 1
Forma zaliczenia: Zaliczenie bez oceny
Rozkład zajęć 2023/2024
Rozkład zajęć 2022/2023
Etap:Rok II - Semestr 4
Punkty ECTS: 5
Forma zaliczenia: Egzamin
Rozkład zajęć 2023/2024
Rozkład zajęć 2022/2023
Lokalizacja w programie modułowym:
Moduł programowy:Specjalność 1: Psychologia wspierania jakości życia » Psychologia rodziny
Efekty kształcenia:
K_K02Absolwent jest gotów do: samooceny oraz rozwoju własnych kompetencji związanych z pracą psychologa w różnych obszarach.
K_K06Absolwent jest gotów do: okazywania troski o prawidłowy przebieg diagnozy i interwencji psychologicznej, tak by nie przyniosła jakiejkolwiek szkody badanym osobom. Jest otwarty na pomoc ekspertów i superwizorów.
K_U01Absolwent potrafi: wykorzystać wiedzę teoretyczną z zakresu psychologii oraz powiązanych z nią dyscyplin do analizowania i interpretowania ludzkich zachowań; potrafi wskazać i opisać uwarunkowania (osobowe, społeczne oraz kulturowe) różnych zachowań człowieka oraz funkcjonowania określonych grup społecznych i organizacji posługując się wybranymi podejściami teoretycznymi.
K_U07Absolwent potrafi: posiada umiejętność diagnozy psychologicznej, w tym diagnozy w zakresie zachowania, osobowości, różnic indywidualnych, procesów orientacji i regulacji psychicznej z odniesieniem do normy psychologicznej i psychopatologii.
K_W01Absolwent zna i rozumie: ma uporządkowaną i pogłębioną wiedzę na temat przedmiotu, metodologii i celów psychologii oraz jej subdyscyplin.
K_W06Absolwent zna i rozumie: ma wiedzę dotyczącą społeczno-kulturowych podstaw zachowania człowieka i relacji społecznych, funkcjonowania grup społecznych, wpływu społecznego, kształtowania się postaw; ma pogłębioną wiedzę dotyczącą procesów komunikowania interpersonalnego i społecznego oraz ich prawidłowości i zakłóceń.
Kierunek studiów: Studia podyplomowe w zakresie mediacji sądowej i pozasądowej
Lokalizacja w planach rocznych:
Etap:Rok I - Semestr 1
Punkty ECTS: 1
Forma zaliczenia: Zaliczenie bez oceny
Rozkład zajęć 2023/2024
Rozkład zajęć 2022/2023
Etap:Rok II - Semestr 4
Punkty ECTS: 5
Forma zaliczenia: Egzamin
Rozkład zajęć 2023/2024
Rozkład zajęć 2022/2023
Cele przedmiotu
Wymagania wstępne
Wymagania wstępne Równoczesne uczestniczenie w ćwiczeniach z psychologii rodziny
Celem ogólnym jest zdobycie przez studentów podstawowej wiedzy z zakresu psychologii małżeństwa i rodziny, poznanie podstawowych zasad przeprowadzania badania rodziny i poznanie narzędzi diagnostycznych wykorzystywanych w badaniach nad rodziną. Celem jest również uwrażliwienie na zagadnienia etyczne związane z problematyką rodzinną. Zamierzone efekty kształcenia: Umiejętność rozpoznawania, opisywania i definiowania właściwości rodziny ujętej w ramach paradygmatu systemowego. Znajomość charakterystyk etapów w cyklu życia rodziny oraz umiejętność opisania i porównania zadań rozwojowych stojących przed rodziną w poszczególnych etapach. Zdolność do samodzielnego rozpoznawania uwarunkowań optymalnego funkcjonowania rodziny. Umiejętność rozpoznawania charakterystyk typowy dla relacji między różnymi członkami rodziny. Zdolność do samodzielnego rozpoznawania najważniejszych i podstawowych sytuacji trudnych w relacjach między członkami rodziny. Wrażliwość na etyczne aspekty związane z badaniami psychologicznymi członków rodziny oraz związane z kontaktami z członkami rodziny. Dbałość o postępowanie zgodne z kodeksem etycznym psychologa. Nabycie postawy otwartości wobec członków rodziny. Wrażliwość na uwarunkowania kulturowe mające znaczenie dla funkcjonowania rodzin.
Efekty kształcenia dla przedmiotu
Metody dydaktyczne
Treści programowe przedmiotu
1. Zagadnienia wprowadzające. Przedmiot psychologii rodziny. Psychologia rodziny a inne dyscypliny naukowe zajmujące się rodziną.
2. Rodzina jako system społeczny. Podstawowe pojęcia związane z rodziną jako systemem społecznym: zasada całościowości, pojęcie granic systemowych, pojęcie podsystemów wewnątrzrodzinnych: podsystem dzieci, rodziców, dziadków. Przymierza i koalicje w rodzinie.
3. Przyczynowość cyrkularna w rodzinie. Pojęcie sprzężeń zwrotnych: sprzężenia symetryczne i komplementarne. Zasada "wielu dróg
4. Adaptacyjność systemu rodzinnego. Mechanizmy morfogenezy i morfostazy oraz ich znaczenie dla funkcjonowania rodziny.
5. Rodzina w ujęciu dynamicznym. Etapy w cyklu życia rodziny. Zadania rozwojowe związane z poszczególnymi etapami w cyklu życia rodziny. Uwarunkowania i konsekwencje zablokowania dynamiki życia rodzinnego.
6. Relacja mąż - żona. Wybrane zagadnienia związane z psychologią różnic płciowych. Pojęcie dojrzałości do małżeństwa. Różne aspekty dojrzałości do małżeństwa. Oczekiwania wobec małżeństwa.
7. Podejmowanie decyzji o wyborze partnera. Narzeczeństwo i etapy życia małżeńskiego. Problemy i trudności pojawiające się w fazie narzeczeńskiej. Kohabitacja przedmałżeńska a jakość i trwałość związku małżeńskiego.
8. Miłość małżeńska. Uwarunkowania powodzenia małżeństwa w świetle badań. Charakterystyka psychologiczna małżeństw zadowolonych i niezadowolonych z małżeństwa.
9. Psychologiczne aspekty życia seksualnego w małżeństwie. Uwarunkowania satysfakcji seksualnej. Formy i uwarunkowania zdrady małżeńskiej. Aktywność seksualna w Internecie a jakość relacji małżeńskiej.
10. Relacja rodzice - dzieci. Rodzina jako środowisko wychowawcze. Rola ojca i matki w wychowaniu dzieci. Przemiany relacji między rodzicami a dziećmi
11. Postawy rodzicielskie i ich wpływ na rozwój dzieci. Społeczne dziedziczenie postaw rodzinnych. Wychowanie seksualne w rodzinie. Wychowanie religijne.
12. Relacja dziecko - dziecko. Znaczenie i kształtowanie relacji między rodzeństwem. Rywalizacja między rodzeństwem. Znaczenie kolejności narodzin dla relacji miedzy rodzeństwem. Jedynacy, bliźnięta. Relacje między rodzeństwem w rodzinie wielodzietnej.
13. Faza "pustego gniazda". Odchodzenie dzieci z domu. Starzenie się rodziców. Osoba starsza i chora w rodzinie. Śmierć rodziców. Żałoba w rodzinie.
14. Relacje w rodzinie rozszerzonej. Relacje małżonków z rodziną pochodzenia. Rola dziadków w rodzinie. Relacje dziadków z wnukami. Krąg krewniaczy.
15. Rodziny samotnych rodziców: rodziny osób owdowiałych, rozwiedzionych i nigdy niezamężnych.
16. Rodziny rekonstruowane. Rodziny adopcyjne. Rodziny zastępcze. Rodziny zaprzyjaźnione. Domy dziecka i rodzinne domy dziecka.
17. Komunikacja w rodzinie. Konflikty i ich rozwiązywanie. Przebaczenie. Metoda sporu konstruktywnego: zasady przeprowadzania i efekty.
18. Przyczyny, przejawy i skutki dezorganizacji rodziny. Relacje symbiotyczne w rodzinie. Przemoc w rodzinie: przejawy, przyczyny, skutki.
19. Psychoprofilaktyka zaburzeń życia małżeńskiego i rodzinnego. Etapy przygotowania do małżeństwa. Formy psychologicznej pomocy małżeństwu i rodzin.ie
20. Metody badania rodziny - wprowadzenie w problematykę: metody obserwacyjne, kwestionariuszowe i projekcyjne.
21. Test Rysunku Rodziny: sposób badania oraz interpretacja, cz. 1 - aspekt formalny i analiza treści
22. Test Rysunku Rodziny: interpretacja, cz. 2 - konflikty jawne i maskowane, wskaźniki dezorganizacji osobowości. Etyczne aspekty psychologicznych badań członków rodziny
23. Rodzina a media masowe - możliwości, zagrożenia, profilaktyka. Pośredni i bezpośredni wpływ mediów na relacje w rodzinie. Media elektroniczne a wychowanie w rodzinie.
Kryteria oceny i sposoby weryfikacji zakładanych efektów kształcenia
Metody i pomoce dydaktyczne
Formą zajęć jest wykład. Wykorzystywany sprzęt to: rzutnik multimedialny
Forma i warunki zaliczenia
Egzamin pisemny obejmujący:
50% treści omawiane na wykładzie
50% treści zawarte w literaturze obowiązkowej
Literatura podstawowa i uzupełniająca
Literatura podstawowa
1. Braun-Gałkowska, M. (2009). Poznawanie systemu rodzinnego. Lublin: Wydawnictwo KUL.
2. Braun-Gałkowska, M. (2008). Psychologia domowa. Lublin: Wydawnictwo KUL.
3. Braun-Gałkowska, M. (1992). Psychologiczna analiza systemów rodzinnych osób zadowolonych i niezadowolonych z małżeństwa. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
4. Łaguna, M., Lachowska, B. (2003). Rysunek projekcyjny jako metoda badań psychologicznych. Lublin: Towarzystwo naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
5. Borecka-Biernat, D. (red.). (2002). Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym. Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież? Warszawa: Difin.
Literatura uzupełniająca
1. Braun-Gałkowska, M. (1980). Miłość aktywna. Psychiczne uwarunkowania powodzenia małżeństwa. Warszawa: PAX.
2. Plopa, M. (2005). Psychologia rodziny. Teoria i badania. Elbląg: Wydawnictwo Elbląskiej Uczelni Humanistyczno-Ekonomicznej
3. Lachowska, B. (1998). Dzieci osób owdowiałych. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
4. Lachowska, B., Grygielski, M. (red.). (1999). W świecie dziecka. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
5. Rostowski, J. (1987). Zarys psychologii małżeństwa. Psychologiczne uwarunkowania dobranego związku małżeńskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
6. Rostowska, T., Peplińska, A. (2010). Psychospołeczne aspekty życia rodzinnego. Warszawa: Difin.
7. Lachowska, B., Ulfik-Jaworska, I. (2006). Małżeństwo - aspekt psychologiczny. W: Encyklopedia Katolicka, T. XI, Lublin, TN KUL.
8. Izdebska J. (1996). Rodzina, dziecko, telewizja. Szanse wychowawcze i zagrożenia telewizji. Białystok: Trans Humana
9. Rostowska T. (2008). Małżeństwo, rodzina, praca a jakość życia. Kraków: Impuls.
10. Ulfik-Jaworska, I. (2010). Kohabitacja przedmałżeńska a jakość i trwałość związku małżeńskiego. W: W. Muszyński (red.). Wartości w rodzinie. Wyd. Adam Marszałek