Metodologia psychologii (wykład)

Opis przedmiotu
Informacje ogólne
Organizator:Wydział Nauk Społecznych - Instytut Psychologii
Kod ECTS:14400-XXXX-0502WYK0012
Kierunek studiów: Psychologia (stacjonarne jednolite magisterskie)
Lokalizacja w planach rocznych:
Etap:Rok I - Semestr 2
Punkty ECTS: 3
Forma zaliczenia: Egzamin
Rozkład zajęć 2023/2024
Rozkład zajęć 2022/2023
Lokalizacja w programie modułowym:
Moduł programowy:Przedmioty obligatoryjne » Metodologia psychologii
Efekty kształcenia:
K_K01Absolwent jest gotów do: przyjęcia krytycznej postawy wobec stosowanych metod badawczych i uzyskanych dzięki nim wynikom, a także wobec różnych poglądów i praktyk w zakresie psychologii.
K_U02Absolwent potrafi: posiada rozwinięte umiejętności badawcze: formułuje problemy badawcze, dobiera adekwatne metody i techniki diagnostyczne konstruuje narzędzia badawcze; posługuje się pakietem statystycznym, opracowuje, prezentuje i interpretuje wyniki badań, wyciąga wnioski, wskazuje kierunki dalszych badań, w obrębie wybranej subdyscypliny psychologii.
K_W01Absolwent zna i rozumie: ma uporządkowaną i pogłębioną wiedzę na temat przedmiotu, metodologii i celów psychologii oraz jej subdyscyplin.
K_W02Absolwent zna i rozumie: terminologię używaną na gruncie psychologii i jej subdyscyplin; posiada pogłębioną wiedzę o historii psychologii oraz jej współczesnych głównych nurtach i koncepcjach.
K_W04Absolwent zna i rozumie: rozumie specyfikę, istotę i cele poznania naukowego, zna zasady metodologii psychologii; posiada wiedzę na temat projektowania i prowadzenia badań empirycznych w psychologii.
Cele przedmiotu
Wymagania wstępne
Założenia i cele przedmiotu
Cel zajęć: Wykład z metodologii psychologii ma na celu zapoznanie studentów po zapoznaniu się przez nich z wykładami ogólnouniwersyteckimi w KUL (historia filozofii, elementy logiki formalnej i ogólnej metodologii nauk, psychologia ogólna, biologiczne podstawy zachowania), z podstawami filozoficzno-metodologicznymi psychologii jako nauki, a więc z głównymi koncepcjami nauki, na których opierają się kierunki psychologii współczesnej. Na zasadzie uczenia się przez imprinting, wykład zmierza do nabycia przez studentów umiejętności spostrzegania specyfiki statusu metodologicznego psychologii (przedmiot, metody i cel psychologii) na tle innych dyscyplin oraz typów nauk. Ważnym celem wykładu jest również nabycie zdolności systematyzacyjnych teorii psychologicznych, działów psychologii oraz metod i technik badań psychologicznych (zarówno w zakresie badań podstawowych w psychologii jak i aplikacyjnych). Zamierzone efekty kształcenia: Student I roku psychologii winien nabyć wiedzę w zakresie podstaw filozoficzno-metodologicznych psychologii jako nauki (chodzi o główne koncepcje nauki jako fundament dla teorii psychologicznych) oraz specyfiki psychologii jako dyscypliny naukowej. Ma on już nauczyć się rozróżniać pomiędzy podstawowymi terminami metodologicznym jak kierunek psychologii a dział psychologii. Winien też umieć podawać przykłady terminów teoretycznych w psychologii oraz odpowiadających im terminów empirycznych. Student zdobędzie wiedzę o strukturze teoria psychologicznej, interpretacji psychologicznej uzyskanych wyników oraz rozróżnianiu, na czym polega eklektyzm i kiedy jest on dopuszczalny w psychologii a kiedy jest błędem metodologicznym. Do ogólnych kompetencji metodologicznych studenta winna również należeć umiejętność dostrzegania niebezpieczeństw interpretacji redukcjonistycznych oraz deterministycznych w psychologii oraz zdolność obrony psychologii przed tymi zagrożeniami. Student psychologii winien przy tym
Efekty kształcenia dla przedmiotu
Metody dydaktyczne
Treści programowe przedmiotu
1. Zajęcia 1.
Czym jest metodologia psychologii? Co składa się na status metodologiczny psychologii jako nauki oraz jaka jest specyfika tego statusu?
Zajęcia 2
Główne koncepcje nauki (klasyczna, Kantowska, pozytywistyczna, ewolucyjna) jako baza filozoficzno-metodologiczna powstania nurtów teoretycznych psychologii współczesnej.
Zajęcia 3.
Przynależność psychologii do nauk filozoficznych: psychologia racjonalna i empiryczna.
Zajęcia 4.
Przynależność psychologii do nauk humanistycznych i przyrodniczych. Model idiograficzny oraz nomotetyczny interpretacji faktu naukowego w psychologii.
Zajęcia 5.
Psychologia jako nauka społeczna i behawioralna: uzasadnienie metodologiczne przynależności psychologii do obu typów nauk.
Zajęcia 6.
Przynależność psychologii do life sciences oraz do brain sciences. Wąskospecjalistyczne oraz integracyjne nurty rozwoju w nauce współczesnej na przykładzie rozwoju nauk psychologicznych.
Zajęcia 7.
Struktura teorii psychologicznej. Twierdzenia tzw. bazy zewnętrznej teorii oraz twierdzenia empirycznie weryfikowalne. Terminy teoretyczne i empiryczne w psychologii.
Zajęcia 8.
Interpretacja psychologiczna wyników badań empirycznych w psychologii. Synkretyzm jako błąd metodologiczny oraz jako metodologiczny postulat w praktyce pomocy psychologicznej
Zajęcia 9.
Redukcjonizm i determinizm jako błędy metodologiczne w interpretacji psychologicznej. Teorie psychologiczne będące przykładem podejścia redukcjonistycznego i deterministycznego.
Zajęcia 10.
Modele idealne i opisowe w badaniach psychologicznych. Przykłady modeli idealnych i opisowych.
Zajęcia 11.
Powstawanie nowych modeli i koncepcji w psychologii na przykładzie koncepcji zgromadenia agoralnego (agoral gathering). Wykorzystania tej koncepcji do interpretacji tarnsformacji makrosystemowej w Polsce oraz innych krajach Europy.
Zajęcia 12.
Systematyzacja metod badań psychologicznych: obserwacja, eksperyment, wywiad, badanie testowe, analiza wytworów ludzi.
Zajęcia 13.
Skalowanie wielowymiarowe jako metoda badania złożonych problemów psychologicznych: założenia epistemologiczne, psychologiczne, matematyczne i metodologiczne skalowania wielowymiarowego; przygotowanie danych do skalowania oraz interpretacja uzyskanych wyników badań na podstawie wydruku komputerowego skalowania.
Zajęcia 14.
Działy psychologii teoretycznej i ich systematyzacja: działy badań podstawowych psychologii eksperymentalnej; psychologia rozwojowa, psychologia społeczna, psychologia wychowawcza, psychologia środowiskowa oraz psychologia religii - jako działy psychologii teoretycznej.
Zajęcia 15.
Działy psychologii stosowanej i ich systematyzacja. Potencjalność metodologiczna powstawania nowych działów psychologii teoretycznej oraz stosowanej (przykłady takich działów).
Kryteria oceny i sposoby weryfikacji zakładanych efektów kształcenia
Metody i pomoce dydaktyczne
Wykład prowadzony będzie zasadniczo w stylu dialogu ze studentami w celu pobudzani ich do większej aktywności intelektualnej. W czasie niektórych wykładów będzie wykorzystywany rzutnik multimedialny, w celu przedstawienia wykresów, zestawień lub osób. Konieczne jest również korzystanie przez studentów z zaplecza programowego oraz konsultacyjnego w Ośrodku Obliczeniowym KUL, w celu przygotowania wydruku komputerowego skalowania wielowymiarowego według jednego z programów skalowania z etapu analitycznego.
Forma i warunki zaliczenia
Formą zaliczenia jest egzamin końcowy, który składa się z następujących części: 1. pisemny test wiadomości z metodologii psychologii (50%); 2. interpretacja wydruku komputerowego własnego projektu skalowania wielowymiarowego przez student (25%); 3. egzamin ustny z lektur (wybrani klasycy psychologii oraz lektury uzupełniające wykłady) (25%).
Literatura podstawowa i uzupełniająca
Literatura podstawowa
1. Św. Augustyn, (2007). Wyznania. Kraków: Znak.
2. Watson, J.B. (1990). Behawioryzm oraz psychologia, jak widzi ją behawiorysta. Warszawa: PWN.
3. Bruner, J.S. (1978). Poza dostarczone informacje. Warszawa: PWN.
4. Skinner, B. F. (1978). Poza wolnością i godnością. Warszawa: PIW.
5. Deway, J. (2002). Jak myślimy. Warszawa: De Agostini.

Literatura uzupełniająca
1. Biela, A. (1995). Skalowanie wielowymiarowe jako metoda badan naukowych. Lublin: TN KUL.
2. Biela, A. (1989). Współczesne tendencje w psychologii poznawczej. Przegląd Psychologiczny, 32, 27-43.
3. Biela, A. (2007). Psychospołeczne uwarunkowania zmian makrostrukturalnych: koncepcja zgromadzenia agoralnego. Czasopismo Psychologiczne, 13, 75-86.
4. Biela, A. (1990). Czym jest psychologia matematyczna? Folia Scientatis Scientiarum Lublinensis, 32, 65-705.
5. LeBon, G. (2007). Psychologia tłumu. Warszawa 2007, Wyd. Marek Derewiecki.