Językoznawstwo ogólne (wykład)

Opis przedmiotu
Informacje ogólne
Organizator:Wydział Nauk Humanistycznych - Instytut Literaturoznawstwa
Kod ECTS:09300-XXXX-04WYK0496
Kierunek studiów: Filologia Polska (stacjonarne II stopnia)
Lokalizacja w planach rocznych:
Etap:Rok I - Semestr 1
Punkty ECTS: 3
Forma zaliczenia: Egzamin
Rozkład zajęć 2023/2024
Rozkład zajęć 2022/2023
Lokalizacja w programie modułowym:
Moduł programowy:Przedmioty obligatoryjne » Językoznawstwo ogólne
Efekty kształcenia:
K_K01jest gotów do analizowania i tworzenia krytycznego dyskursu naukowego
K_K04jest gotów do wykorzystywania wiedzy zdobytej w czasie studiów na kierunku filologia polska w rozwiązywaniu problemów poznawczych i praktycznych, w uzasadnionych przypadkach zasięga opinii specjalistów
K_U01potrafi zaprezentować precyzję i sprawność myślenia teoretycznego w wypowiedziach ustnych i pisemnych w języku polskim oraz językach wykorzystywanych do badań komparatystycznych
K_W07zna i rozumie główne tendencje rozwojowe literaturoznawstwa i językoznawstwa
Cele przedmiotu
Wymagania wstępne
Przygotowanie bazy teoretycznej i metodologicznej do realizacji całokształtu studiów językoznawczych na filologii polskiej
Efekty kształcenia dla przedmiotu
Metody dydaktyczne
Treści programowe przedmiotu
Treści programowe:
1. Językoznawstwo jako dyscyplina naukowa.
2. Pojęcie języka. Schemat aktu komunikacji językowej.
3. Abstrakcyjny język i konkretny tekst. Tekst mówiony i pisany. Historia pisma.
4. Podstawowa funkcja komunikatywna tekstu. Funkcje szczegółowe (cz. 1): informacyjna, ekspresywna, impresywna (apelatywna, perswazyjna).
5. Funkcje szczegółowe tekstu (cz. 2): poetycka (w tym m.in. autoteliczna, ludyczna, ewokatywna), fatyczna, stanowiąca, magiczna (z pojęciem tabu językowego), reprezentatywna etc.
6. Style funkcjonalne: potoczny, naukowy, urzędowy, religijny, artystyczny. Style epoki i gatunków, style indywidualne (idiolekty).
7. Semiotyka i semantyka. Pojęcie znaku językowego.
8. Leksyka. Pojęcia: wyraz, słowo, leksem. Zakres użycia i treść wyrazu / słowa. Znaczenie podstawowe i przenośne, etymologiczne i realne wyrazu.
9. Klasyfikacja wyrazów według różnych kryteriów (semantycznego, gramatycznego i składniowego). Klasyczny podział wyrazów na części mowy.
10. Słownictwo jako zbiór otwarty, wewnętrznie zorganizowany.
11. Leksykografia. Słowniki i ich typologia. Budowa hasła słownikowego.
12. Frazeologia. Pojęcia: frazem, wyrażenie frazeologiczne, zwrot frazeologiczny, fraza, przysłowie, sentencja, idiom. Źródła polskiej frazeologii.
13. Odmiany regionalne (dialekty i gwary), historyczne (staropolska, średniopolska i nowopolska) oraz środowiskowe (żargony). Periodyzacja dziejów języka. Geografia językowa. Socjolingwistyka.
14. Z dziejów myśli językoznawczej: strukturalizm i kognitywizm. Językowy obraz świata. Język jako dobro kulturowe. Zagrożenia języka.

Metody dydaktyczne: Wykład
Kryteria oceny i sposoby weryfikacji zakładanych efektów kształcenia
Egzamin
Literatura podstawowa i uzupełniająca
Literatura podstawowa:

Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, Wrocław 1993 (lub wyd. Następne); Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk, Wrocław 1991 (tam literatura).
R. Grzegorczykowa, Wstęp do językoznawstwa, Warszawa 2007; A. Heinz, Dzieje językoznawstwa w zarysie, Warszawa 1978; Ch. F. Hockett, Kurs językoznawstwa współczesnego, Warszawa 1968; T. Milewski, Językoznawstwo, Warszawa 1965; A. Weinsberg, Językoznawstwo ogólne, Warszawa 1983; Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Lublin 2001 (tam literatura).

Literatura uzupełniająca:

J. Aitchison, Ziarna mowy. Początki i rozwój języka, Warszawa 2003; Cz. Lachur, Zarys językoznawstwa ogólnego, Opole 2004; E. Łuczyński, J. Maćkiewicz, Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia, Gdańsk 2000 (lub wyd. Następne); A. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa 1989; Metodologie językoznawstwa. Podstawy teoretyczne, red. P. Stalmaszczyk, Łódź 2006; T. Piotrowski, Zrozumieć leksykografię, Warszawa 2002; Podstawy językoznawstwa komputerowego, red. B. Lewandowska-Tomaszczyk, Łódź 2005; M. Szupryczyńska, Wstęp do językoznawstwa, Toruń 1988.