Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży (wykład)

Opis przedmiotu
Informacje ogólne
Organizator:Wydział Nauk Społecznych - Instytut Psychologii
Kod ECTS:14400-XXXX-0502WYK0415
Kierunek studiów: Psychologia (stacjonarne jednolite magisterskie)
Lokalizacja w planach rocznych:
Etap:Rok II - Semestr 3
Punkty ECTS: 3
Forma zaliczenia: Egzamin
Rozkład zajęć 2023/2024
Rozkład zajęć 2022/2023
Lokalizacja w programie modułowym:
Moduł programowy:Specjalność 1: Psychologia wspierania jakości życia » Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży
Efekty kształcenia:
K_K01Absolwent jest gotów do: przyjęcia krytycznej postawy wobec stosowanych metod badawczych i uzyskanych dzięki nim wynikom, a także wobec różnych poglądów i praktyk w zakresie psychologii.
K_K03Absolwent jest gotów do: rozumienia znaczenia sfery psychicznej człowieka dla jakości jego funkcjonowania we wszystkich obszarach życia; wspierania jednostek i grup w aspekcie ich kompetencji psychospołecznych; odpowiedzialnego popularyzowania wiedzy z zakresu psychologii.
K_K08Absolwent jest gotów do: stosowania zasad etycznych i uczciwości intelektualnej w działaniach naukowych oraz praktyce zawodowej psychologa.
K_U01Absolwent potrafi: wykorzystać wiedzę teoretyczną z zakresu psychologii oraz powiązanych z nią dyscyplin do analizowania i interpretowania ludzkich zachowań; potrafi wskazać i opisać uwarunkowania (osobowe, społeczne oraz kulturowe) różnych zachowań człowieka oraz funkcjonowania określonych grup społecznych i organizacji posługując się wybranymi podejściami teoretycznymi.
K_U03Absolwent potrafi: ma rozwinięte umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej; potrafi przygotować pracę pisemną, prezentację multimedialną i wystąpienie ustne z zakresu psychologii oraz porozumiewać się ze specjalistami z zakresu psychologii oraz innymi grupami docelowymi używając różnych technik i kanałów komunikacji; wykorzystując terminologię psychologiczną oraz integrując różne ujęcia i koncepcje psychologiczne, potrafi wypowiadać się i argumentować swoje poglądy w sposób precyzyjny.
K_U05Absolwent potrafi: podejmować działania wspierające własny rozwój osobowy i zawodowy oraz aktywności na rzecz uczenia się przez całe życie.
K_W01Absolwent zna i rozumie: ma uporządkowaną i pogłębioną wiedzę na temat przedmiotu, metodologii i celów psychologii oraz jej subdyscyplin.
K_W04Absolwent zna i rozumie: rozumie specyfikę, istotę i cele poznania naukowego, zna zasady metodologii psychologii; posiada wiedzę na temat projektowania i prowadzenia badań empirycznych w psychologii.
K_W07Absolwent zna i rozumie:: ma pogłębioną wiedzę na temat rozwoju człowieka w cyklu życia w różnych kontekstach społecznych oraz czynników stymulujących/ utrudniających ten rozwój.
Cele przedmiotu
Wymagania wstępne
Wymagania wstępne Równoczesne uczestnictwo i zaliczenie ćwiczeń z przedmiotu
Założenia i cele przedmiotu

Cel zajęć:
Celem zajęć jest zapoznanie studentów z obecnym stanem wiedzy o rozwoju dzieci i młodzieży, kształtowanie u studentów umiejętności wielowymiarowego patrzenia na zmiany dokonujące się w dzieciństwie i młodości oraz dostrzegania ciągłości i różnorodności zmian w zakresie różnych aspektów w rozwoju.

Zamierzone efekty kształcenia:
Nabycie umiejętności definiowania podstawowych pojęć teoretycznych na gruncie psychologii rozwojowej dzieci i młodzieży. Umiejętność opisywania specyfiki zmian dokonu-jących się na kolejnych etapach rozwoju: od okresu prenatalnego do okresu dorastania. Umie-jętność syntetycznego ujmowania (w przekroju poziomym i pionowym) zmian oraz dostrze-gania ich powiązań. Umiejętność interpretowania zmian rozwojowych z perspektywy różnych ujęć teoretycznych. Umiejętność interpretowania obserwowanych zachowań dzieci i młodzie-ży w kontekście wiedzy o rozwoju. Umiejętność rozróżniania przejawów inter- i intraindywi-dualnego zróżnicowania w przebiegach rozwoju od dysfunkcjonalności. Umiejętność projek-towania badań, pozwalających na określanie charakterystyk rozwojowych dzieci i młodzieży. Uwrażliwienie na problemy dzieci i młodzieży na różnych etapach ich rozwoju oraz na etycz-ne aspekty kontaktu psycholog - dziecko - opiekun.
Efekty kształcenia dla przedmiotu
Metody dydaktyczne
Treści programowe przedmiotu
1. Wykład wprowadzający w problematykę psychologii rozwojowej dzieci i młodzieży
2.Początki życia psychicznego w okresie prenatalnym:
3.Neuropsychologiczne aspekty rozwoju jednostki w okresie prenatalny:
4.Narodziny i okres okołoporodowy: współczesne tendencje w podejściu do porodu; fazy poro-du; noworodek ; formy organizacji aktywności noworodka
5.Rozwój somatyczny w okresie niemowlęcym: zmiany jakościowe i ilościowe w obrębie kość-ca, narządów wewnętrznych i układu nerwowego oraz ich implikacje; rozwój motoryczny
6.Rozwój percepcji: sposoby badania wczesnych form percepcji; co rejestruje oko; jak dziecko widzi świat
7.Wczesny rozwój myślenia (zmiany rozwojowe w okresie sensomotorycznym (stadia I-IV); etapy rozwoju stałości przedmiotu); uwaga, pamięć i wczesne formy uczenia się.
8.Wczesne formy komunikowania się: okres prelingwistyczny i pierwsze słowa; niewerbalne formy porozumiewania się; wczesny rozwój społeczny: preadaptacja do kontaktów społecz-nych; od kontaktu do interakcji; od synchronii do dialogu; rozwój emocjonalny: różnicowanie się doznań o charakterze emocjonalnym; narodziny przywiązania i jego uwarunkowania ze strony matki i dziecka; zachowania opiekuna a rodzaj przywiązania u dziecka.
9.Rozwój somatyczny w okresie poniemowlęcym: zmiany jakościowe i ilościowe w obrębie kośćca, narządów wewnętrznych i układu nerwowego oraz ich implikacje; rozwój motorycz-ny (zmiany w sposobu przemieszczania się w przestrzeni; od manipulacji do praksji; czynno-ści samoobsługowe).
10.Przełom w konstruowaniu wiedzy o świecie - koncepcja J.Piageta cd.
11.Język, mowa i komunikowanie się
12.Rozwój socjalizacji: kierunki zmian w relacjach z dorosłymi i z dziećmi; Odkrywanie i po-czątki respektowania norm społecznych; respektowanie nakazów i zakazów; dostosowywanie się wymagań społecznych
13.Początki kształtowania się osobowości: odkrycie własnego "ja"); rozwój emocjonalny
14.Rozwój somatyczny i motoryczny w wieku przedszkolnym
15-16.Rozwój myślenia
17.Rozwój języka i komunikowania się (rozwój semantyczny, sytuacyjność i synpraktyczność mowy, mowa kontekstowa; kompetencja narracyjna, mowa dialogowa); rozwój społeczny jako proces socjalizacji (kształtowanie zdolności do przestrzegania norm społecznych; kie-runki badań nad rozwojem moralnym dzieci; rozwój moralny w wieku przedszkolnym wg J. Piageta i L. Kohlberga).
18.Rozwój percepcji społecznej i zmiany w zakresie kontaktów społecznych
19.Rozwój emocjonalny (społeczno-poznawcze uwarunkowania zmian; cechy emocji w wieku przedszkolnym; czynniki wewnętrzne jako nowe źródło emocji; intelektualizacja uczuć (L.S.Wygotski);
20.U progu szkoły: dojrzałość szkolna (dojrzałość fizyczna, emocjonalno-społeczna, umysłowa oraz gotowość do nauki czytania, pisania, matematyki).
21.Rozwój poznawczy:
22.Rozwój mowy i komunikowania się w okresie przedszkolnym; mowa pisana jako nowy spo-sób komunikowania się; od uwagi kontrolowanej przez bodźce zewnętrzne do samokontroli; rozwój procesów pamięciowych (strategie pamięciowe, metapamięć).
23.Rozwój emocjonalny: strach/lęk, agresja, mechanizmy obronne, uczucia wyższe; rozwój mo-ralny w podejściach J.Piageta i L.Kohlberga);
24.Rozwój społeczny: szkoła jako środowisko rozwoju dziecka; relacje rówieśnicze; dziecięce przyjaźnie - koncepcja R.Selmana
25.Rozwój fizyczny w okresie dorastania (zmiany hormonalne, skok pokwitaniowy, rozwój cech płciowych; psychospołeczne konsekwencje przyśpieszonego / opóźnionego dojrzewania u dziewcząt i u chłopców);
26.Rozwój motywacji
27.Rozwój społeczno-moralny
28.Kształtowanie się osobowości w wieku dorastania
29.Rozwój osobowości wg Z.Freuda, E.Eriksona, J.Marcii
30.Genetyczne powiązania różnych aspektów zmian rozwojowych (podsumowanie).
Kryteria oceny i sposoby weryfikacji zakładanych efektów kształcenia
Metody i pomoce dydaktyczne:
Formą zajęć jest wykład. Stosowane pomoce dydaktyczne to: prezentacje multime-dialne, plansze, materiały audiowizualne. Sprzęt: rzutnik multimedialny, ekran, laptop, mate-riały dydaktyczne na płytach DVD.

Forma i warunki zaliczenia
Egzamin pisemny złożony z dwóch części: testowej i opisowej (przekrojowa prezenta-cja wskazanego aspektu rozwoju), z zakresu treści z wykładu oraz literatury podstawowej.
Literatura podstawowa i uzupełniająca
Literatura podstawowa
1. Bee H. (2004). Psychologia rozwoju człowieka. Poznań: Zyska i S-ka Wydawnictwo.
2. Brzezińska A. (red.). (2005). Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa. Gdańsk: GWP.
3. Harwas -Napierała B., Trempała J. (red.) (2000). Psychologia rozwoju człowieka. War-szawa: PWN (T. II i III).
4. Hurlock E. (1985). Rozwój dziecka. Warszawa: PWN.
5. Vasta R., Haith M., Miller S. (1995). Psychologia dziecka. Warszawa: PWN.


Literatura uzupełniająca
1. Lerner R.M., Easterbrooks M.A., Mistry J. (red. tomu) (2003). Developmental psychology Tom VI. serii: Weiner I.B. i in. (red. serii). Handbook of psychology. New Jersey: John Wiley & Sons, Inc., Hoboken.
2. Lerner R. M., Steinberg L. (2004). Handbook of adolescent psychology. New Jersey: John Wiley & Sons, Inc., Hoboken.
3. Przetacznik-Gierowska M., Tyszkowa M. (1996). Psychologia rozwoju człowieka. T.1. Warszawa: PWN.
4. Rice F. P. (1995). Human development. A life-span approach. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
5. Turner J., Helms D. (1999). Rozwój człowieka. Warszawa: WSiP.
6. Artykuły z czasopism: Human Development, Child Development, Developmental Psychology.