Katolickie Kościoły Wschodnie (wykład)

Opis przedmiotu
Informacje ogólne
Organizator:Wydział Teologii - Instytut Nauk Teologicznych
Kod ECTS:08200-XXXX-01WYK0074
Kierunek studiów: Specjalistyczny Kurs Teologiczny
Lokalizacja w planach rocznych:
Etap:Rok I - Semestr 2
Punkty ECTS: 0
Forma zaliczenia: Zaliczenie na ocenę
Rozkład zajęć 2023/2024
Rozkład zajęć 2022/2023
Etap:Rok I - Semestr 2
Punkty ECTS: 0
Forma zaliczenia: Zaliczenie na ocenę
Rozkład zajęć 2023/2024
Rozkład zajęć 2022/2023
Etap:Rok II - Semestr 4
Punkty ECTS: 0
Forma zaliczenia: Zaliczenie na ocenę
Rozkład zajęć 2023/2024
Rozkład zajęć 2022/2023
Etap:Rok II - Semestr 4
Punkty ECTS: 0
Forma zaliczenia: Zaliczenie na ocenę
Rozkład zajęć 2023/2024
Rozkład zajęć 2022/2023
Kierunek studiów: Teologiczne Studium Licencjackie
Lokalizacja w planach rocznych:
Etap:Rok I - Semestr 2
Punkty ECTS: 0
Forma zaliczenia: Zaliczenie na ocenę
Rozkład zajęć 2023/2024
Rozkład zajęć 2022/2023
Etap:Rok I - Semestr 2
Punkty ECTS: 0
Forma zaliczenia: Zaliczenie na ocenę
Rozkład zajęć 2023/2024
Rozkład zajęć 2022/2023
Etap:Rok II - Semestr 4
Punkty ECTS: 0
Forma zaliczenia: Zaliczenie na ocenę
Rozkład zajęć 2023/2024
Rozkład zajęć 2022/2023
Etap:Rok II - Semestr 4
Punkty ECTS: 0
Forma zaliczenia: Zaliczenie na ocenę
Rozkład zajęć 2023/2024
Rozkład zajęć 2022/2023
Cele przedmiotu
Wymagania wstępne
Przedmioty wprowadzające (prerekwizyty) oraz wymagania wstępne
Wykład dla kursu wyższego Instytutu Ekumenicznego, otwarty dla wszystkich zainteresowanych

Założenia i cele przedmiotu
Cel zajęć:
Zapoznanie z Katolickimi Kościołami Wschodnimi - z ich genezą, historią, sytuacją obecną, z usytuowaniem teologicznym i prawnokanonicznym w komunii katolickiej. Szczególnie uwzględnione zostaną teologiczne racje powstania i istnienia tych Kościołów (problem unii i unionizmu) oraz ich znaczenie dla relacji katolicko-prawosławnych i dla współczesnego ruchu ekumenicznego.

Zamierzone efekty kształcenia (wiedza, umiejętności, postawy):
Student powinien:
- zapoznać się z istniejącymi Katolickimi Kościołami Wschodnimi, poznać ich historię oraz sytuację obecną,
- wskazać ich główne cechy charakterystyczne (w warstwie liturgicznej, teologicznej i kulturowej),
- wyjaśnić teologiczną podbudowę unii zawieranych z Rzymem (pojęcie unionizmu / uniatyzmu),
- ukazać teologiczne i prawnokanoniczne usytuowanie Katolickich Kościołów Wschodnich w komunii katolickiej (dekret "Orientalium Ecclesiarum" II Soboru Watykańskiego, pojęcie Kościołów "sui iuris", znaczenie Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich)
- syntetycznie omówić problemy w dialogu katolicko-prawosławnym związane z istnieniem Katolickich Kościołów Wschodnich
- wyjaśnić znaczenie Katolickich Kościołów Wschodnich dla współczesnego ruchu ekumenicznego
Efekty kształcenia dla przedmiotu
Metody dydaktyczne
Treści programowe przedmiotu
Treści programowe
1. Zagadnienia wstępne: pojęcie Katolickich Kościołów Wschodnich. 2. Przegląd i ogólna charakterystyka Katolickich Kościołów Wschodnich. 3. Teologia unijna (unia w dokumentach Magisterium, unia w autorytatywnym nauczaniu i w teologii katolickiej po II Soborze Watykańskim, teologiczne fundamenty i zasady unii, pojęcie unionizmu / uniatyzmu). 4. Historia unii zawieranych z Rzymem, zarys dziejów poszczególnych Katolickich Kościołów Wschodnich. 5. Teologiczne i prawnokanoniczne usytuowanie Katolickich Kościołów Wschodnich (Kościoły Wschodnie po II Soborze Watykańskim, pojęcie Kościołów "sui iuris", specyficzne elementy prawa kanoniczego Katolickich Kościołów Wschodnich - podstawowe elementy Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich). 6. Problemy w dialogu katolicko-prawosławnym związane z istnieniem i działalnością Katolickich Kościołów Wschodnich. 7. Ekumeniczna rola Katolickich Kościołów Wschodnich. 8. Katolickie Kościoły Wschodnie wobec większościowych społeczności islamskich.
Kryteria oceny i sposoby weryfikacji zakładanych efektów kształcenia
Metody i pomoce dydaktyczne
Wykład tradycyjny.
Wymagania dotyczące pomocy dydaktycznych: tablica i kreda.

Forma i warunki zaliczenia
Wykład kończy się zaliczeniem z oceną na koniec roku akademickiego. Zaliczenie ustne na podstawie znajomości przedstawionych treści programowych: 100%.
Literatura podstawowa i uzupełniająca
Literatura podstawowa:
A. S. Atiya, Historia Kościołów Wschodnich, Warszawa 1978; A. Flis, B. Kowalska, Zapomniani bracia. Ginący świat chrześcijan Bliskiego Wschodu, Kraków 2003; J. S. Gajek, T. Wyszomirski, Kościoły wschodnie zjednoczone z Rzymem, w: W. Hryniewicz [i in.] [red.], Ku chrześcijaństwu jutra. Wprowadzenie do ekumenizmu, Lublin 1997, s. 135 - 155; Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich, Lublin 2002; Międzynarodowa Komisja Mieszana do dialogu teologicznego między Kościołem rzymskokatolickim i Kościołem prawosławnym, Uniatyzm, metoda unijna przeszłości a obecne poszukiwanie pełnej wspólnoty [Balamand, 1993 r.], "Studia i Dokumenty Ekumeniczne" 10 (1994) nr 2, s. 77 - 82; R. G. Roberson, Chrześcijańskie Kościoły Wschodnie, Kraków 2005; Sobór Watykański II, Dekret o katolickich Kościołach wschodnich "Orientalium Ecclesiarum", w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski, Poznań 2002, s. 177 - 186.
Literatura uzupełniająca:
W. Bugel, W obawie o własną tożsamość. Eklezjologia Unii Użhorodzkiej, Lublin 2000; G. Chediath, "Pro Oriente" Syriac Dialogue, "Studia Oecumenica" 2 (2002), s. 27 - 42; G. Chediath, The Churches of Syriac Tradition in Dialogue, "Studia Oecumenica" 5 (2005), s. 271 - 290; G. Chediath, The Malankara Catholic Catholicos and the Catholicate, "Studia Oecumenica" 5 (2005), s. 87 - 96; Commissione mista internazionale per il dialogo teologico tra la Chiesa cattolica romana e la Chiesa ortodossa, Documento di Freising [1990 r.], w: Enchiridion Oecumenicum. Documenti del dialogo teologico interconfessionale. T. 3: Dialoghi internazionali 1985 - 1994, Bologna 19953, nry 1901 - 1912; Z. Dobrzyński, Prawosławni i Grekokatolicy w dawnej Polsce, tt. 1-2, Warszawa 1992; L. Górka, Od unionizmu do ekumenizmu. Ewolucja myśli ekumenicznej w Kościele rzymskokatolickim, w: L. Górka, S. C. Napiórkowski, Kościoły czy Kościół. Wybrane zagadnienia z ekumenizmu, Warszawa 1995, s. 19 - 150; G. Hachem, Primauté et ?ecuménisme chez les Melkites catholiques ? Vatican II, "Revue d'Histoire Ecclésiastique" 93 (1998) nr 3-4, s. 398 - 441; M. Hajduk, Unia brzeska 1596, Białystok 1995; W. Hryniewicz, Der "Uniatismus" und die Zukunft des katholisch-orthodoxen Dialogs, "Ostkirchliche Studien", 40 (1991) z. 2-3, s. 210 - 221; Jan Paweł II, List apostolski na 400-lecie Unii Brzeskiej [12 listopada 1995 r.], w: S. C. Napiórkowski [i in.] [red.], Ut unum. Dokumenty Kościoła katolickiego na temat ekumenizmu 1982 - 1998, Lublin 2000, s. 321 - 329; Jan Paweł II, List apostolski "Orientale lumen", w: S. C. Napiórkowski [i in.] [red.], Ut unum. Dokumenty Kościoła katolickiego na temat ekumenizmu 1982 - 1998, Lublin 2000, s. 296 - 320; Jan Paweł II, List "Magno cum gaudio" na 400-lecie Unii Brzeskiej [25 marca 1995 r.], w: S. C. Napiórkowski [i in.] [red.], Ut unum. Dokumenty Kościoła katolickiego na temat ekumenizmu 1982 - 1998, Lublin 2000, s. 345 - 347; R. Łużny [i in.] [red.], Unia brzeska. Geneza, dzieje i konsekwencje w kulturze narodów słowiańskich, Kraków 1994; J. Madey, Benedikt XVI. und die katholischen Kirchen östlicher Tradition, "Studia Oecumenica" 8 (2008), s. 55 - 62; J. Madey, Die Katholishce Syro-Malankarische Kirche, "Studia Oecumenica" 1 (2001), s. 155 - 172; J. Madey, Oriental Catholic Churches and their theology. The ecumenical relevance of oriental disciplines in the theological formation, "Studia Oecumenica" 6 (2006), s. 19 - 40; J. Madey, Erzbischöfe und Metropoliten im Lichte des Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium, "Studia Oecumenica" 8 (2008), s. 63 - 76; J. Madey, The Catholicos of the Malankara Catholic Church, "Studia Oecumenica" 5 (2005), s. 111 - 126; J. Madey, The Churches of Syriac Tradition. An Actual Survey, "Studia Oecumenica" 2 (2002), s. 259 - 272