2013 r. - Praca licencjacka
Wydział Nauk Humanistycznych » Historia (stacjonarne I stopnia)
Promotor: dr hab. Henryk Wąsowicz prof. KUL
Słowa kluczowe: Starożytność Kalendarz Czas Chronologia

Na przestrzeni omawianego okresu dokonywało się wiele zmian w kalendarzu rzymskim. Najstarsze narzędzia rzymskiego pomiaru czasu są związane z rachubą lunarną. Oparty na kalendarzu naturalnym regulowanym przez Księżyc – 10-cio miesięczny rok Romulusa – okazał się niedokładny w stosunku do pór roku, których to znajomość trwania była potrzebna w szczególności przy uprawie roli. Wraz z nowym królem Numą Pompiliuszem postanowiono zmienić i poprawić niedociągnięcia w rachubie czasu. Jednak i jego dodatkowe dwa miesiące i epakty księżycowe, mające zrównać długości lat księżycowych ze słonecznymi, okazały się niewystarczające. Na kolejną reformę trzeba było czekać aż do I wieku przed Chrystusem. Wtedy to boski Cezar, dzięki swym podbojom, otrzymał pomoc od greckiego uczonego Sozygenesa. To jemu zawdzięczamy zmianę początku roku, która w poprzednich kalendarzach przypadała na 1 marca – miesiąca związanego z Marsem, ojcem założyciela miasta Romulusa – na 1 stycznia, czyli czasu gdy obejmowali urząd nowi konsulowie. Zamiast roku księżycowego, podstawą rachuby czasu stał się rok słoneczny. Jednak zajmujący się kalendarzem kapłani źle pojmowali wówczas tę reformę, przez co po śmierci Cezara nie potrafiono poprawnie wyliczyć, kiedy wypada wprowadzony przez niego rok przestępny. Na pomoc kalendarzowi przybył adoptowany syn Cezara i zarazem jego następca Oktawian August. Poprawił on błędy i zastąpił rachubę lat według urzędujących konsulów, erą od założenia Rzymu.
Mimo oparcia kalendarza głównie na roku słonecznym, pozostały w nim pewne relikty roku lunarnego. Należą do nich przede wszystkim trzy stałe dni dzielące miesiąc – Kalendy, Nony i Idy. Każde z nich jest związane z odpowiednią fazą Księżyca. Należy również nie zapominać o tym, że po żadnej z reform kalendarza nie zmieniał się charakter obchodzonych w Rzymie świąt kultowych. Jedyną zmianą w charakterze dni było wydzielenie z dies fasti - dies comitiales, na potrzeby cywilno-prawne obywateli rzymskich. W ostatnim rozdziale charakter poszczególnych dni miesiąca, przedstawionych w tabeli w drugim rozdziale, od najliczniejszej grupy dni oznaczonych literą C, czyli dies comitiales. Następnie dies fasti – F, w podrozdziale o dies nefasti – N wyjaśnienie dies religiosi oraz dies atri. Na końcu na dies NP, feriae, dies fissi, dies feriatus, dies festus oraz dies profestus.