Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży (ćwiczenia)

Opis przedmiotu
Informacje ogólne
Organizator:Wydział Nauk Społecznych - Instytut Psychologii
Kod ECTS:14400-XXXX-0502CWI0415
Kierunek studiów: Psychologia (stacjonarne jednolite magisterskie)
Lokalizacja w planach rocznych:
Etap:Rok II - Semestr 3
Punkty ECTS: 0
Forma zaliczenia: Zaliczenie na ocenę
Rozkład zajęć 2023/2024
Rozkład zajęć 2022/2023
Lokalizacja w programie modułowym:
Moduł programowy:Specjalność 1: Psychologia wspierania jakości życia » Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży
Efekty kształcenia:
K_K01Absolwent jest gotów do: przyjęcia krytycznej postawy wobec stosowanych metod badawczych i uzyskanych dzięki nim wynikom, a także wobec różnych poglądów i praktyk w zakresie psychologii.
K_K03Absolwent jest gotów do: rozumienia znaczenia sfery psychicznej człowieka dla jakości jego funkcjonowania we wszystkich obszarach życia; wspierania jednostek i grup w aspekcie ich kompetencji psychospołecznych; odpowiedzialnego popularyzowania wiedzy z zakresu psychologii.
K_K08Absolwent jest gotów do: stosowania zasad etycznych i uczciwości intelektualnej w działaniach naukowych oraz praktyce zawodowej psychologa.
K_U01Absolwent potrafi: wykorzystać wiedzę teoretyczną z zakresu psychologii oraz powiązanych z nią dyscyplin do analizowania i interpretowania ludzkich zachowań; potrafi wskazać i opisać uwarunkowania (osobowe, społeczne oraz kulturowe) różnych zachowań człowieka oraz funkcjonowania określonych grup społecznych i organizacji posługując się wybranymi podejściami teoretycznymi.
K_U03Absolwent potrafi: ma rozwinięte umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej; potrafi przygotować pracę pisemną, prezentację multimedialną i wystąpienie ustne z zakresu psychologii oraz porozumiewać się ze specjalistami z zakresu psychologii oraz innymi grupami docelowymi używając różnych technik i kanałów komunikacji; wykorzystując terminologię psychologiczną oraz integrując różne ujęcia i koncepcje psychologiczne, potrafi wypowiadać się i argumentować swoje poglądy w sposób precyzyjny.
K_U05Absolwent potrafi: podejmować działania wspierające własny rozwój osobowy i zawodowy oraz aktywności na rzecz uczenia się przez całe życie.
K_W01Absolwent zna i rozumie: ma uporządkowaną i pogłębioną wiedzę na temat przedmiotu, metodologii i celów psychologii oraz jej subdyscyplin.
K_W04Absolwent zna i rozumie: rozumie specyfikę, istotę i cele poznania naukowego, zna zasady metodologii psychologii; posiada wiedzę na temat projektowania i prowadzenia badań empirycznych w psychologii.
K_W07Absolwent zna i rozumie:: ma pogłębioną wiedzę na temat rozwoju człowieka w cyklu życia w różnych kontekstach społecznych oraz czynników stymulujących/ utrudniających ten rozwój.
Cele przedmiotu
Wymagania wstępne
Wymagania wstępne Uczestnictwo w wykładzie Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży
Założenia i cele przedmiotu
Cel zajęć: Celem ćwiczeń jest zapoznanie z aktualną wiedzą o rozwoju człowieka od poczęcia do okresu adolescencji oraz wprowadzenie w zasady teorii rozwoju człowieka i metodologię badań nad rozwojem. Nabycie umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy o rozwoju dziecka poprzez samodzielne przeprowadzenie badania rozwoju wybranego dziecka oraz opracowanie studium jego rozwoju.
Zamierzone efekty kształcenia:
Definiowanie pojęć z zakresu wiedzy o rozwoju człowieka i znaczących zjawisk rozwojowych od okresu prenatalnego do adolescencji. Opisywanie i porównywanie specyfiki zmian zachodzących w kolejnych etapach rozwoju w ramach znaczących teorii rozwoju człowieka. Umiejętność krytycznego spojrzenia na omawiane teorie.
Nabycie wiedzy o podstawach metodologicznych badań nad rozwojem. Umiejętność praktycznego zastosowania obserwacyjnych metod badania rozwoju dziecka poprzez obserwację wybranego dziecka.
Analizowanie procesów rozwoju poszczególnych funkcji: motoryki, rozwoju poznawczego, społecznego, emocjonalnego, osobowości na podstawie literatury przedmiotu oraz na podstawie uzyskanego materiału empirycznego u dzieci i młodzieży. Umiejętność interpretowania zmian rozwojowych z perspektywy różnych ujęć teoretycznych. Umiejętność interpretowania obserwowanych zachowań dzieci i młodzieży w kontekście wiedzy o rozwoju.
Diagnozowanie rozwoju dziecka w oparciu o zebrane dane i ich interpretowanie. Umiejętność dokonywania całościowego opisu, wyodrębniania istotnych elementów diagnostycznych, porównania zachodzących zmian rozwojowych, rozpoznania przejawów dokonywania się tych zmian. Diagnozowanie mocnych i słabych stron w rozwoju obserwowanego dziecka oraz projektowanie programu wspomagania jego rozwoju.

Uwrażliwienie na problemy dzieci i młodzieży na różnych etapach ich rozwoju oraz na etyczne aspekty kontaktu psycholog - dziecko - opiekun.
Efekty kształcenia dla przedmiotu
Metody dydaktyczne
Treści programowe przedmiotu
1. Wprowadzenie do psychologii rozwojowej.
2.Metodologia zbierania danych psychologicznych.
3.Psychologia prenatalna: pojęcie, harmonogram rozwoju prenatalnego, etapy i właściwości psychofizycznego rozwoju dziecka przed narodzeniem.
4.Psychologia prenatalna: rozwój układu nerwowego i jego współpracy z układem mięśniowym, czynniki teratogenne oraz czynniki warunkujące więź matka - dziecko, diagnostyka prenatalna i poradnictwo genetyczne.
5.Okres okołoporodowy: stadium noworodka, ocena noworodka, organizacja zachowania noworodka.
6.Okres niemowlęcy: rozwój motoryczny, rozwój poznawczy, rozwój językowy.
7.Okres niemowlęcy: rozwój społeczny, emocjonalny, osobowości (poczucie sprawczości, świadomość siebie), kształtowanie się relacji przywiązania. .
8.Okres poniemowlęcy: rozwój motoryczny, rozwój poznawczy), sprawności językowych i komunikacyjnych
9. Okres poniemowlęcy: rozwój społeczno - emocjonalny, rozwój osobowości, rozwój zabawy. poznawanie ról społecznych w zabawie, kształtowanie się sfery działania, rozwój moralny i religijny dziecka.
10.Okres przedszkolny: rozwój motoryczny , rozwój poznawczy.
11.Okres przedszkolny: rozwój emocjonalno - społeczny, rozwój moralności, rozwój osobowości
12.Okres młodszy szkolny: zmiany w rozwoju fizycznym i motorycznym, doskonalenie się zdolności poznawczych
13. Okres młodszy szkolny: dojrzałość szkolna, rozwój społeczny (autorytety, wpływ relacji rodzicielskich, rówieśniczych i nauczyciela), kształtowanie się sfery działania, rozwój osobowości (m.in. samoocena), moralny i religijny.
14.Adolescencja: rozwój fizyczny (zmiany związane z płcią), zmiany w procesach i zdolnościach poznawczych
15.Adolescencja: specyfika rozwoju emocjonalnego, rozwój społeczny (znaczenie rodziny, style rodzicielskie, znaczenie grupy rówieśniczej, kształtowanie się bliskich relacji), rozwój światopoglądu.
16.Adolescencja: podstawowe problemy rozwojowe: autonomia, autentyzm, idealizm, tożsamość, zagadnienia erotyczno-seksualne, moralność i religijność, zagrożenia rozwojowe w okresie adolescencji.
17.Adolescencja: Rozwój planowania własnego życia i dokonywania decyzji u młodzieży.
18.Charakterystyka rozwoju dzieci i młodzieży - ujęcie podłużne: rozwój poznawczy. Podstawowe pojęcia w koncepcji J. Piageta:
19. Charakterystyka rozwoju dzieci i młodzieży- ujęcie podłużne: rozwój poznawczy. Stadia rozwoju inteligencji w koncepcji J. Piageta
20. Charakterystyka rozwoju dzieci i młodzieży- ujęcie podłużne: rozwój poznawczy. Rola fantazjowania w rozwoju dziecka i strefa najbliższego rozwoju wg L. S. Wygotskiego.
21.Charakterystyka rozwoju dzieci i młodzieży - ujęcie podłużne: rozwój społeczny od okresu niemowlęcego do adolescencji
22. Charakterystyka rozwoju dzieci i młodzieży - ujęcie podłużne: rozwój społeczny - dojrzałość społeczna i koncepcje przyjaźni.
23.Charakterystyka rozwoju dzieci i młodzieży - ujęcie podłużne: rozwój emocjonalny od okresu niemowlęcego do adolescencji.
24. Charakterystyka rozwoju dzieci i młodzieży - ujęcie podłużne: rozwój emocjonalny - dojrzałość uczuciowa.
25.Rozwój osobowości w ujęciu E. Eriksona od niemowlęctwa do adolescencji.
26.Rozwój moralny wg J. Piageta - ujęcie podłużne.
27.Rozwój moralny wg L. Kolberga - ujęcie podłużne.
28.Rozwój religijny wg Cz. Walesy - ujęcie podłużne. Praktyczne zastosowanie wiedzy do materiału empirycznego - zapisy dzienniczkowe obserwowanych dzieci oraz krótkie prezentacje multimedialne - diagnoza zjawisk rozwojowych.
29.Kwestie etyczne w badaniach z dziećmi
30.Analiza i interpretacja wybranych przypadków obserwacji dzieci.
Kryteria oceny i sposoby weryfikacji zakładanych efektów kształcenia
Metody i pomoce dydaktyczne
Formą zajęć są ćwiczenia. Stosowane metody dydaktyczne to: dyskusja, studium przypadku, praca w grupach, opracowanie i przedstawienie wybranych zagadnień słuchaczy, praca z tekstem, krótkie prezentacje multimedialne. Sprzęt: rzutnik multimedialny, ekran, laptop, tablica.

Forma i warunki zaliczenia
Warunkiem zaliczenia jest:
obecność na zajęciach (co najmniej 80% zajęć),
pozytywna ocena z kolokwiów z każdego bloku tematycznego (50%),
prowadzenie Dzienniczka obserwacji dziecka (30 godzin obserwacji) (10%),
sporządzenie i złożenie w formie pisemnej Studium Rozwoju Dziecka (30%)
aktywność na zajęciach (10%).
Literatura podstawowa i uzupełniająca
Literatura podstawowa

1. Bee H. (2004). Psychologia rozwoju człowieka. Poznań: Zyska i S-ka Wydawnictwo.
2. Brzezińska A. (red.). (2005). Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa. Gdańsk: GWP
3. Przetacznik-Gierowska M., Tyszkowa M. (1996). Psychologia rozwoju człowieka.T.1. Warszawa: PWN.
4. Harwas-Napierała B., Trempała J. (2000). Psychologia rozwoju człowieka. T.2. Warszawa, PWN.
5. Vasta R., Haith M., Miller S. (1995). Psychologia dziecka. Warszawa: PWN.

Literatura uzupełniająca

1. Birch A., Malim T. (1998). Psychologia rozwojowa w zarysie. Od niemowlęctwa do dorosłości. Warszawa: PWN.
2. Bryant P. E., Colman A. M. (red.) (1997). Psychologia rozwojowa. Poznań: Zysk i S-ka
3. Brzezińska A. (2000). Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe "Scholar".
4. Brzezińska A. (2001). Dzieciństwo z perspektywy cyklu życia człowieka. W: D.Kornas-Biela (red.). Oblicza dzieciństwa. Lublin: TN KUL.
5. Harwas-Napierała B., Trempała J. (2002). Psychologia rozwoju człowieka. T.3. Warszawa: PWN.
6. Hurlock E. (1985). Rozwój dziecka. Warszawa: PWN.
7. Kornas-Biela D. (2002). Wokół początku życia ludzkiego. Warszawa: PAX.
8. Przetacznik-Gierowska M., Tyszkowa M. (1996). Psychologia rozwoju człowieka.T.1. Warszawa: PWN.
9. Schaffer R. H. (2005). Psychologia dziecka. Warszawa: PWN
10. Turner J., Helms D. (1999). Rozwój człowieka. Warszawa: WSiP.